In de Oosters-Katholieke Kerken bestaat sinds 1963 de titel van grootaartsbisschop. Deze wordt gedragen door bisschoppen die evenals patriarchen aan het hoofd van een autonome particuliere Kerk staan.

De titel Archiepiscopus Maior werd in 1963 voor het eerst verleend, en wel aan de primaat van de Oekraïense Grieks-Katholieke Kerk. In 1982 kreeg de primaat van de Syro-Malabaarse Kerk de rang van grootaartsbisschop. In 2005 werden de primaten van de Syro-Malankaarse Kerk en de Roemeense Grieks-Katholieke Kerk tot die rang verheven.

Onder patriarch

Grootaartsbisschoppen staan aan het hoofd van een particuliere autonome Kerk (eigen hiërarchie, eigen discipline, eigen ritus). Toch hebben zij niet dezelfde rang als een patriarch. Een patriarch die door de paus van Rome tot kardinaal wordt verheven, wordt lid van de episcopale orde binnen het Kardinalencollege; een grootaartsbisschop die kardinaal wordt, van de presbyterale orde.

Paus

Zowel patriarchen als grootaartsbisschoppen worden gekozen door de Heilige Synode van hun kerk. Aangezien hun kerken met Rome zijn geünieerd, moet hun uitverkiezing worden bevestigd door de paus. Alle grootaartsbisschoppen zijn verplicht lid van de Romeinse Congregatie voor de Oosterse Kerken.

Oecumene

Dat pausen de grootaartsbisschoppen niet de patriarchale titel verleenden, heeft een oecumenische reden. In het streven naar eenheid onder de christenen bestaat in de Katholieke Kerk immers de hoop dat de grootaartsbisschoppelijke zetels eens zullen worden verenigd met hun orthodoxe tegenhangers. Bovendien zou een dergelijke benoeming door de zittende orthodoxe patriarchen als een belediging kunnen worden opgevat.

Paulus VI

Paus Paulus VI (1963-1978) werd geconfronteerd met de sterke wens van gelovigen om de Grieks-katholieke metropoliet Josyf Slipyj van Lviv (in 2005 verplaatst naar Kiev) tot patriarch te benoemen. Hij weigerde dat omdat hij de patriarch van Moskou, die jurisdictie had over Oekraïne, niet voor het hoofd wilde stoten. In plaats daarvan creëerde Paulus VI in 1963 de titel Grootaartsbisschop.

Grootaartsbisschoppelijke zetels:

• Kyiv-Halyc van de Oekraïens Grieks-Katholieke Kerk
• Ernakulam-Angamaly van de Syro-Malabaarse Kerk
• Trivandrum van de Syro-Malankaarse Kerk
• Fagaras-Alba Iulia van de Roemeense Grieks-Katholieke Kerk.