In Hoc Signo Vinces (Latijn) betekent: 'In dit teken zult gij overwinnen? De tekst, gegroepeerd rond een kruisteken, verscheen aan de Romeinse keizer Constantijn de Grote aan de vooravond van een beslissende veldslag; Constantijn overwon inderdaad in het teken van het kruis en dankbaar bekeerde hij zichzelf en zijn keizerrijk tot het christendom.

Teken aan de hemel

In het jaar 312 na Christus moest de Romeinse keizer Constantijn de Grote (ca. 285-337) met zijn troepen een beslissende veldslag leveren. Op de vooravond van het gewapende treffen verscheen aan de hemel een stralend kruis (of het Christusmonogram), begeleid met de Griekse woorden εν τουτοι νικα (en toutoi nika), in het Latijn vertaald als in hoc signo vinces, oftewel: 'In dit teken zult gij overwinnen'. 

Legende

Volgens de legende was Constantijn zwaar onder de indruk van de verschijning. Hij liet op zijn purperen banieren en de schilden van de legionairs een zilveren kruis aanbrengen. Hij trok daarmee ten strijde en overwon bij de Slag om de Milvische Brug. Dankbaar bekeerde hij zich tot het christendom, zo gaat het verhaal. 

Keerpunt

Constantijns bekering was van groot belang voor de geschiedenis van het christendom. De katholieke Kerk, onder eerdere keizers veelvuldig vervolgd, kreeg door Constantijn nu de status van religio licita: door het Rijk officieel erkend. Later onder keizer Theodosius werd het christendom zelfs de Romeinse staatsgodsdienst.

IHS

De afkorting IHS, wordt in de christelijke beeldtaal veel gebruikt. Eigenlijk is IHS (de Griekse letters Jota, Èta en Sigma) een afkorting van de naam Jèsous (Grieks voor Jezus), maar in de volkscultuur werd, in aansluiting op het verhaal van de wonderbaarlijke bekering van Constantijn, de lettercombinatie soms opgevat als afkorting voor In Hoc Signis Vinces. Dat de V van vinces in de combinatie ontbreekt, vormde geen probleem. In afbeeldingen werd aan de lettercombinatie IHS simpelweg een driehoek (V) toegevoegd, gevormd door de drie nagels waarmee Christus aan het kruis was geslagen. IHS kan overigens ook nog staan voor Iesus Hominum Salvator ('Jezus, Verlosser der Mensen').