Sint Ireneüs (2e eeuw) was bisschop van Lyon. Hij is een van de voornaamste kerkvaders van het Westen. Hij was een fel bestrijder van ketterijen, vooral de gnosis.

Apostolische traditie
Ireneüs werd tussen 115 en 142 geboren in Klein-Azië. In zijn jeugd had hij Sint Polycarpus van Smyrna horen preken, een leerling van Sint Jan de Apostel. Dat maakt Ireneüs tot een waardevolle getuige van de apostolische overlevering.

Bisschop
Ten tijde van het keizerschap van Marcus Aurelius werd hij priester gewijd voor de Kerk van Lyon (Lugdunum). Als gezant van deze zwaar vervolgde kerk werd hij naar Rome gezonden, om een brief over het montanisme bij paus Eleutherius af te leveren. Bij zijn terugkeer in Lyon werd Ireneüs gekozen tot opvolger van bisschop Pothinus, die als martelaar gestorven was.

Overleden
Het is niet bewezen of Ireneüs zelf de marteldood stierf. Wanneer hij precies is overleden, is onbekend. Zijn lichaam werd in een graf in de crypte van de Sint-Janskerk in Lyon gelegd. In 1542 werden kerk en graf door de protestanten verwoest.

Werken
Ireneüs is een voorname kerkvader. Van zijn geschriften zijn er slechts twee bewaard:

• 'Ontmaskering en weerlegging van de zogenaamde gnosis' of Adversus haereses ('Tegen de ketterijen'). Dit in het Griekse geschreven werk is voornamelijk gericht tegen de gnosis. Verder geeft hij algemene aanwijzingen hoe ketterijen het beste bestreden kunnen worden. Het bestaat uit vijf boeken. In het derde boek schrijft hij dat de Kerk van Rome borg staat voor de ware apostolische leer.
• Demonstratio praedicationis apostolicae ('Het bewijs van de apostolische prediking'). De Griekse tekst is verloren gegaan. Een Armeense vertaling werd begin twintigste eeuw teruggevonden.

Gedachtenis
De liturgische gedachtenis van Sint Ireneüs vindt in de Latijnse Kerk plaats op 28 juni en in de Byzantijnse Kerk op 23 augustus.