Jozua is het zesde boek van het Oude Testament. Het is genoemd naar Jozua, die als opvolger van Mozes de Israëlieten Kanaän binnenleidde. Dit land verdeelde hij in twaalf gebieden, voor elke stam van Israël één.

Kanaän

Het boek Jozua, zo genoemd naar de hoofdfiguur ervan, sluit onmiddellijk aan bij het boek Deuteronomium. Het verhaalt de vestiging van de Israëlieten in het beloofde land Kanaän, dankzij het machtige ingrijpen van de HEER, die meestrijdt in de gelederen van zijn volk en die trouw de beloften nakomt die Hij aan de aartsvaders en aan Mozes heeft gedaan.

Drie delen

Jozua is opgebouwd in drie delen:

1. de verovering van Kanaän;

2. de verdeling van het land;

3. het afscheid van Jozua en de verbondssluiting in Sichem.

Ontrouw

God is de eigenlijke hoofdpersoon van het boek. Op het menselijk-historisch gebeuren wordt slechts de nadruk gelegd voor zover daarin de gehoorzaamheid en de trouw van Israël en van zijn leiders tegenover de HEER tot uitdrukking komen. Toch is er vanaf het begin ook reeds sprake van ontrouw. Zo wordt de eerste aanval op de stad Ai een mislukking; de Israëlieten zien dit als een straf van God omdat een van hen een diefstal pleegde.

Vereenvoudiging en idealisering

Zuiver historisch gesproken is de vestiging van de Israëlische stamgroepen in Kanaän een langdurige en ingewikkelde geschiedenis geweest. Sporen van dit geleidelijke proces van verovering en integratie kan men vinden in Jozua zelf en vooral in het boek Rechters. De auteurs van het boek Jozua evenwel hebben dit ingewikkelde gebeuren vereenvoudigd en geïdealiseerd; zij maken er één grote veldtocht van onder de eenhoofdige leiding van Jozua.

Lange ontstaansgeschiedenis

In het boek Jozua zijn verschillende tradities van uiteenlopende herkomst bijeengebracht. Deze tradities werden voornamelijk mondeling overgeleverd. Zo vinden we in de hoofdstukken 2-9 tradities uit het zuiden die verband houden met het Benjaminitische heiligdom Gilgal, in de hoofdstukken 10-11 tradities van twee veldslagen, en in de hoofdstukken 13-22 verschillende geografische lijsten van grenzen en steden. Deze oude tradities en verhalen werden door bewerkers bijeengevoegd en in een verhalend kader geplaatst. Vele oneffenheden en doublures in de tekst wijzen erop dat het boek een langdurige ontstaansgeschiedenis heeft gekend.

God en mens

Jozua getuigt van het wonderlijke samengaan van Gods machtige trouw enerzijds en van menselijke zwakheid anderzijds op de lange weg van de heilsgeschiedenis.

Met dank aan de Katholieke Bijbelstichting (KBS) te Den Bosch die de 'Inleiding op het boek Jozua' (Willibrordvertaling van de Bijbel, uitgave 1995) welwillend ter beschikking heeft gesteld voor verwerking in dit lemma.