De Kerk der Friezen, officieel de Kerk van de Heiligen Michaël en Magnus, is begin 2005 het officiële pastorale centrum voor Nederlanders in Rome geworden, een functie die de kerk in feite al vanaf 1985 vervulde.

De middeleeuwse Friezenkerk ligt op steenworp afstand van het Vaticaanse Sint-Pietersplein. Elke zondag wordt er de eucharistie in het Nederlands gevierd. Het is een plek die door veel Nederlandse pelgrims en toeristen wordt bezocht.

Friezen

De Kerk der Friezen staat op de plaats waar pelgrims zich sinds de achtste eeuw vestigden om zo dicht mogelijk bij het graf van Petrus te kunnen zijn. Als gesproken wordt over Friezenkerk worden niet alleen de huidige Friezen, maar ook de bewoners van het hele kustgebied van Nederland, Noord-Vlaanderen en het kustgebied van Duitsland aan de Noordzee tot aan Denemarken bedoeld.

Pastoraal centrum voor Nederlanders in Rome

Op 30 januari 2005 werd een decreet afgekondigd dat de status van de Kerk der Friezen (officieel: kerk van de Heiligen Michaël en Magnus) als zelfstandige parochiekerk vastlegt. De Friese Kerk is daarmee het officiële pastorale centrum voor Nederlanders in Rome geworden, een functie die de kerk in feite al vanaf 1985 vervulde.

Cappellanus

Don Jan Heeffer, rector van het Pauselijk Nederlands College, werd op 30 januari 2005 tevens geïnstalleerd als Cappellanus Neerlandicus in Urbe: de 'Nederlandse kapelaan in de Stad'. Eén van de kenmerken van een parochie is het voeren van registers. Kardinaal Simonis overhandigde Heeffer tijdens de installatieplechtigheid daarom het doopboek, vormselboek en huwelijksboek voor de tot parochiekerkverheven Friese Kerk.

Functie ruim 550 jaar vacant

Don Heeffer was als 'Nederlandse kapelaan in de Stad' verantwoordelijk voor de geestelijke zorg voor Nederlandse pelgrims en de Nederlandse gemeenschap in Rome. Hij vervulde een functie die meer dan 550 jaar vacant is geweest. De laatste cappellanus voor hem was de priester Henricus Neyeland uit de Duitse stad Bremen, in het gebied van de Friezen. Hij vervulde de functie tussen 1431 en 1435. Een tiental jaren later droeg paus Eugenius IV de kerk over aan de aartsbisschop van Ravenna. Daarbij bepaalde de paus dat er een perpetuum silentium, een'eeuwigdurend stilzwijgen', gold voor allen die beweren recht op het kerkgebouw te hebben.

Kapittel

Na het overlijden van de aartsbisschop van Ravenna in 1476 werd de Kerk der Friezen het eigendom van het kapittel van de Sint-Pietersbasiliek. Het bij de kerk horende gastenverblijf werd verkocht, vernieuwd en enkele decennia bewoond door verschillende prelaten. Onder hen de heilige kerkhervormer kardinaal Carolus Borromeus (+1584).

Scala santa

In de loop van de eeuwen werd de kerk verschillende malen, geheel of gedeeltelijk, gerestaureerd of aangepast. In 1633 liet het kapittel van Sint-Pieter bijvoorbeeld de scala santa ('de heilige trap') aanleggen, in directe concurrentie met de eigenlijke Scala Sancta bij de Sint-Jan van Lateranen. Het mocht immers niet zo zijn dat de in de schaduw van de grote Sint-Pieter verscholen en door gebouwen aan het oog onttrokken Kerk der Friezen, door het grote publiek vergeten zou worden.

Herontdekt

De kerk was van 1759 tot 1929 parochiekerk voor de kerkdienaren van de Sint-Pieter, de zogeheten Sanpietrini. De Broederschap van het Allerheiligst Sacrament vierde er van 1757 tot heden regelmatig eucharistie. In het begin van de twintigste eeuw werd de Kerk der Friezen herontdekt door Nederlanders in Rome.

Ontmoetingsplaats voor Nederlanders

Vanaf 1981 wordt de Kerk van de Friezen sporadisch gebruikt door de Nederlanders in Rome. Dit gebeurt op initiatief van mgr. Martinus Muskens, toentertijd rector van het Nederlands College, en later bisschop van Breda. In 1983 sloten de Nederlandse bisschoppen in de kerk hun Ad-liminabezoek af. Sinds 1985 is er elke zondag een eucharistieviering in het Nederlands.

Nieuw altaar

In 1988 kondigde kardinaal Simonis in de Friezenkerk het Willibrordjaar aan en in 1995 wijdde paus Johannes Paulus II het nieuwe altaar. Bij gelegenheid van het Jubeljaar 2000 werd op initiatief van de toenmalige rector van het Nederlands College, Rud Smit, de scala santa gerestaureerd en opnieuw opengesteld. De kerk was toen inmiddels uitgegroeid tot een ontmoetingsplaats voor Nederlandse expats en duizenden toeristen en pelgrims die jaarlijks vanuit Nederland Rome bezoeken.

Immigrantenkerk

Eind 2004 hadden het bisdom Rome en het kapittel van de Sint-Pieter – als eigenaar van de kerk – de Kerk van de Friezen aangewezen als immigrantenkerk voor de Nederlanders. Alhoewel de kerk eigendom blijft van het kapittel van de Sint-Pieter, is de formele band tussen de Nederlandse geloofsgemeenschap in Rome en de Friese Kerk van Michaël en Magnus daarmee voor de toekomst veiliggesteld.

Restauratie

Op 30 oktober 2011 werd de restauratie van de kerk, die drie jaar geduurd had, officieel afgesloten. De dag daarvoor was het historische orgel plechtig ingezegend.