Sint Laurentius (ca. 225 - 258) is een van de meest vereerde martelaren van de Kerk van Rome. Volgens de legende werd deze diaken levend op een rooster verbrand. Hij is de patroonheilige van het bisdom Rotterdam. Feestdag: 10 augustus.
Laurentius werd omstreeks 225 geboren in Osca, tegenwoordig Huesca geheten, in Aragón (Spanje). Als jongeman was hij leerling-protégé van een Romeinse aartsdiaken. Toen deze bisschop van Rome werd onder de naam Sixtus II wijdde die Laurentius tot diaken. Na verloop van tijd verhief de paus hem tot aartsdiaken en belastte zijn oud-leerling met het kerkelijk bezit van de kerk van Rome. Zowel Sixtus II als Laurentius en zes andere diakens zouden omkomen bij de christenvervolging onder keizer Valerianus (253-260).
Vervolging
Valerianus was aanvankelijk de christenen welgezind. Hij werd kerkvervolger toen hij onder invloed kwam te staan van veldheer Macrianus, een fanatieke aanhanger van de heidense cultus en bedrijver van zwarte magie. Valerianus vaardigde in 257 een decreet uit waarin hij alle bisschoppen, priesters en diakens beval op straffe van verbanning deel te nemen aan de staatsgodsdienst. Een jaar later bepaalde de keizer dat hogere christelijke geestelijken die weigerden aan de staatsgoden te offeren de doodstraf moesten krijgen.
Schat van de Kerk
De laatste dagen van Sint Laurentius staan beschreven in de Passio Sancti Polycronii. Volgens dit antieke geschrift had de keizer het tijdens de vervolging gemunt op de kerkelijke schatten. Laurentius die dit ter ore was gekomen had als verantwoordelijke voor het kerkbezit, alle kostbaarheden onder de armen van Rome verdeeld. Toen hij publiekelijk werd verhoord en de Romeinse prefect hem vroeg waar de kerkschatten verborgen waren, wees Laurentius op de ouderen, de wezen en de zieken van de christelijke gemeenschap in Rome. "Zij zijn de schat van de Kerk", sprak Laurentius. De prefect ontstak daarop in woede en beval de diaken te laten folteren, net zolang totdat hij zijn geloof zou afzweren.
Rooster
Het relaas van de marteldood van Sint Laurentius is vermaard. Het verhaal wil dat brute folteringen hem mentaal niet hadden kunnen breken. Daarop legden de beulen hem op een ijzeren rooster boven een vuur om hem levend te verbranden. Na enkele minuten zou de heilige schertsend hebben geroepen: 'Ik ben gaar aan deze kant. Draai me maar om en daarna kun je me opeten.'
Feestdag
Grote kerkvaders hebben het martelaarschap van Laurentius in woord en geschrift geroemd. Al vanaf de derde eeuw werden op Laurentius' feestdag 10 augustus - hij stierf op 10 augustus 258 - zijn rechtschapenheid en heldhaftigheid bezongen in hymnen en gebeden.
Kerken in Rome
In Rome zijn zeven kerken aan Sint Laurentius gewijd:
- San Lorenzo in Damaso
- San Lorenzo in Fonte
- San Lorenzo in Lucina
- San Lorenzo in Miranda
- San Lorenzo in Manisperna
- San Lorenzo in Piscibus
- San Lorenzo fuori le Mura
De laatste is de voornaamste en behoort tot de zeven hoofdkerken van Rome. Het is een zogeheten pauselijke basilica minor, die zich bevindt buiten de oude stadsmuren, in het westelijk deel van de stad. De reden dat deze voorname kerk buiten de stadsmuren ligt heeft te maken met het feit dat in de oudheid begraafplaatsen buiten de stad lagen. Boven Laurentius' catacombengraf aan de Via Tiburtina op de Ager Veranus had keizer Constantijn de Grote in 330 een kerkje laten bouwen. Later werd die in de zesde eeuw op last van paus Pelagius II vervangen door een basiliek.
Iconografie
In de iconografie wordt Laurentius voorgesteld als een diaken, herkenbaar aan een dalmatiek of een schuin over de romp gedragen stool. Zijn attribuut zijn veelal een rooster dat aan de legende van zijn marteldood herinnert en een martelaarspalm. Vaak wordt hij afgebeeld samen met Sint Stefanus, de Bijbelse diaken die geldt als de eerste martelaar van het christelijk geloof. Laurentius en Stefanus worden in de kerkelijke kunst beschouwd als de diakenmartelaren bij uitstek.
Bisdom Rotterdam
In heel Europa raakte de verering van Sint Laurentius wijdverbreid. In Nederland werd hij de patroon van tal van plaatsen, waaronder Rotterdam. Hij is ook de patroon van het bisdom Rotterdam, waar zijn sterfdag, 10 augustus, een liturgisch feest is.