Sint Longinus was volgens de overlevering de Romeinse militair die Jezus met zijn lans had doorboord. Hij bekeerde zich en werd martelaar.

Lans

De naam Longinus is mogelijk afgeleid van de Latijnse vorm van het Griekse woord voor lans: longchè (λογχη).



Apocriefe bron

Longinus (Λογγινος) wordt niet genoemd in het Nieuwe Testament. De naam komt wel voor in het apocriefe boek Handelingen van Pilatus (Πραξεις Πιλατου, Acta Pilati). Volgens vers B 11, 1 van dit boek was Longinus de Romeinse centurion die onder het kruis van Golgotha had beleden dat Jezus de Zoon van God is (Marcus 15,39). Volgens vers A 16,7 van de Acta Pilati was hij echter de Romeinse soldaat die met zijn lans de zijde van de gekruisigde Jezus doorboorde (Johannes 19, 34).

Martelaar

Het Martyrologium Romanum, waarin staat dat Longinus als martelaar is gestorven, volgt de opvatting dat hij de soldaat is uit de Johannes-passie. Omstreeks het jaar 58 zou hij in Caesarea in Cappadocië ter dood zijn gebracht.

Legendes

In de loop der eeuwen zijn er tal van legendes over Sint-Longinus ontstaan. De centurion uit de Matteüs-passie en de soldaat uit de Johannes-passie zijn daarin dezelfde persoon.

Sint-Pieter

Aan de lans waarmee Longinus in Jezus' zijde stak, werden in de middeleeuwen bovennatuurlijke krachten toegeschreven. Een speerpunt die wordt bewaard bij een van de vier grote steunpijlers van de koepel van de Sint-Pietersbasiliek in Rome, zou van Longinus' lans zijn geweest. Bovenop die plek staat een reusachtig beeld van Sint Longinus, gemaakt door Gian Lorenzo Bernini (1598-1680).

Wenen

Beroemd is de Heilige Lans die wordt bewaard in het Kunsthistorisches Museum (Hofburg) in Wenen. In de middeleeuwen werd dit artefact vereerd als Longinus' lans. Rooms-Duitse keizers beschouwden het als een machtssymbool. Bekend is dat Adolf Hitler erdoor gefascineerd raakte, omdat hij meende dat de speer magische krachten had. Na de Anschluss in 1938 liet hij de speerpunt overbrengen naar de kathedraal van het centrum van de nazi-ideologie: Neurenberg. De Amerikanen brachten de Heilige Lans weer terug naar Wenen.

Ridder 

In de iconografie wordt Longinus vaak voorgesteld als een Romeinse militair met een martelaarspalm of als een speer- en schilddragende ridder in aanbiddende houding.