De heilige Lucas was volgens de christelijke traditie de schrijver van het Lucas-evangelie en de Handelingen der Apostelen.
Arts
Sint-Lucas was van heidense afkomst. Volgens de Canon Muratori, daterend van eind 2e eeuw, was hij een geneesheer uit Antiochië en een vriend van de apostel Paulus. Deze informatie moet gebaseerd zijn op wat Paulus zelf schrijft in de Kolossenzenbrief: “Mijn vriend Lucas, de arts, groet u” (4,14). In de Filemonbrief wordt ene Lucas de medewerker van Paulus genoemd.
Met Paulus in Rome
Lucas zou volgens de overlevering Paulus hebben vergezeld bij diens overtocht van Caesarea Maritima naar Rome en dus met hem schipbreuk hebben geleden. Ook zou Lucas getuige zijn geweest van de eerste en tweede gevangenschap van de Apostel der Heidenen in Rome.
Gewijde auteur
De traditie wijst Lucas aan als de Griekstalige auteur van het derde canonieke evangelie (zie: Lucas-evangelie) en het boek Handelingen der Apostelen.
Schilder
Van Lucas werd in de 6de eeuw gezegd dat hij een kunstschilder was. Hij zou portretten van Jezus en Maria hebben gemaakt. De Maria-icoon Salus Populi Romani, die in de pauselijke basiliek Santa Maria Maggiore wordt vereerd, zou van hem zijn. In Venetië hangen maar liefst drie schilderijen die aan hem worden toegeschreven: de Madonna Nikopeia in de basiliek San Marco, de Madonna de Pace in de kerk San Zanipolo en de Maagd Mesopanditissa in de kerk Santa Maria della Salute.
Marteldood
Zijn leven werd beschreven in de middeleeuwse Gouden Legende (Legenda Aurea). Daarin staat dat hij na de dood van Sint-Paulus het Evangelie predikte in het Griekse Achaia en het Klein-Aziatische Bithynië. Hij zou de marteldood gestorven zijn in Boeotië (Midden-Griekenland).
Relieken
De stoffelijke resten van Sint-Lucas zouden via Constantinopel in Padua terecht zijn gekomen. Nog steeds worden zijn relieken daar vereerd in de basiliek Santa Giustina. Andere relieken bevinden zich in Rome en Venetië.
Patronaat
Sint-Lucas is de beschermheilige van diverse beroepsgroepen. De voornaamste zijn de artsen, de kunstschilders en de notarissen. Omdat hij volgens de overlevering geneesheer was zijn vele ziekenhuizen naar hem vernoemd.
Iconografie
In de christelijke schilderkunst wordt Sint-Lucas afgebeeld als een schrijver en als een portretschilder. Zijn attribuut is naast een boek een rund (zie daarvoor: Tetramorf).
Feestdag
De feestdag van Sint-Lucas de Evangelist wordt in zowel de Rooms-Katholieke Kerk als de Grieks-Orthodoxe Kerk gevierd op 18 oktober.