De negentien heilige Martelaren van Gorcum werden op 9 juli 1572 door Watergeuzen opgehangen in een oude turfschuur nabij Den Briel. Ze werden vervolgd vanwege hun rooms-katholieke geloofsovertuiging.
Opstand tegen Spanje
In het begin van de Nederlandse opstand tegen Spanje werden begin juli 1572 negentien katholieke geestelijken in Gorinchem (Gorcum) gevangen genomen, uit haat voor de Katholieke Kerk.
Den Briel
De negentien werden door de Watergeuzen naar Den Briel (thans Brielle) vervoerd. Daar probeerden de protestantse strijders de vier seculiere priesters en vijftien kloosterlingen – voornamelijk franciscanen – hun katholieke overtuiging af te laten zweren. Omdat die weigerden hun gehoorzaamheid aan de paus en het geloof in de werkelijke tegenwoordigheid van Christus in de Eucharistie op te geven, werden de geestelijken langdurig gefolterd en bespot. Uiteindelijk werden ze op 9 juli opgehangen aan een balk in een turfschuur van het Sint-Elisabethklooster te Rugge, een gehucht bij Den Briel.
Verering
Meteen na hun dood roemden katholieke gelovigen de standvastigheid en de deugdzaamheid van de slachtoffers. De wreedheid waarmee ze waren vermoord, bezorgden deze martelaren direct roem. In 1867 verklaarde paus Pius IX hen heilig. Delen van hun lichamelijke overblijfselen worden bewaard en vereerd in Brielle en Gorinchem.
Dit zijn de namen van de heilige martelaren:
- Pastoor Lenaert van Veghel
- Kapelaan Claes Poppel
- Priester Govaerd van Duynen
- Pastoor Andries Wouters
- Pater gardiaan Claes Pieck o.f.m
- Pater Jeroen van Weert o.f.m
- Pater Dirk van der Eem o.f.m
- Pater Nicasius van Heeze o.f.m.
- Pater Willehad de Deen o.f.m.
- Pater Govaerd van Melver o.f.m.
- Pater Antoon van Weert o.f.m.
- Pater Antoon van Hoornaar o.f.m.
- Pater Frans Roy o.f.m.
- Broeder Pieter van Assche o.f.m.
- Broeder Cornelis van Wijck o.f.m.
- Pater Jan van Oisterwijk o.s.a.
- Pater Jan van Keulen o.p.
- Pastoor Adriaan van Hilvarenbeek o.praem.
- Kapelaan Jaak Lacops o.praem.
Feest en heiligdom
In de Nederlandse Kerkprovincie wordt het feest van de Heilige Martelaren van Gorcum elk jaar gevierd op 9 juli, de sterfdag van de martelaren. In Brielle staat het Heiligdom van de Martelaren van Gorcum. Dit heiligdom bestaat uit een bedevaartskerk, het Martelveld en de Ommegang. Het werd op 28 april 2012 plechtig heropend na een twee jaar durende restauratie. Elk jaar rond 9 juli organiseert de Nederlandse Bisschoppenconferentie de Nationale Bedevaart naar Brielle.