De maagd en martelares Odilia is een legendarische heilige. Zij was een van de gezellinnen van Sint Ursula van Keulen. Sint Odilia is de patrones van de Orde der Kruisheren. Haar feestdag is 18 juli.

Ursula

Odilia (Ottilia) was een van de gezellinnen van de legendarische koningsdochter Sint Ursula van Keulen (3e/4e eeuw). Vandaar dat ze soms Odilia van Keulen wordt genoemd, dit ter onderscheiding van de heilige Odilia van de Elzas.

Vermoord door Hunnen

Volgens de legende was Odilia een van de uit Brittannië afkomstige 11.000 maagden die aan de poorten van Keulen door Hunnen werden afgeslacht. 

Patrones van Kruisheren

Sint Odilia is de patroonheilige van de Orde van het Heilig Kruis (Kruisheren, Kruisbroeders). In 1287 zou zij driemaal zijn verschenen aan de kruisbroeder Johannes van Eppa in het klooster van Parijs. Odilia zei tot hem dat God haar had opgedragen de kruisbroederorde te beschermen. Ook zou ze hem hebben verteld waar haar relieken in Keulen begraven lagen. De opgegraven resten vlakbij de Sint-Gereonkerk werden op 18 juli 1287 overgebracht naar het moederklooster in de stad Hoei (Huy), dat thans in de Belgische provincie Luik ligt.

Epidemie in Hoei

In 1482 heerste in Hoei een epidemie die duizenden het leven kostte. Ten einde raad besloot het stadsbestuur een processie ter ere van Sint Odilia te houden. De burgers baden tot haar en vereerden haar relieken. Volgens de plaatselijke kronieken zou nadien niemand meer besmet zijn geraakt.

Amerika

In 1797 werd het klooster van Hoei door revolutionaire troepen met de grond gelijkgemaakt. De beenderen van Odilia konden worden gered. In 1949 werd een groot deel van haar gebeente overgeplaatst naar het kruisherenklooster van Onomia in de Amerikaanse staat Minnesota, waar ze thans nog steeds worden vereerd. Een ander deel kwam terecht in het kruisherenklooster van Venlo.

Sarcofaag

In het voormalige kruisherenklooster Mariënlof in Kerniel, een dorpje bij Borgloon (België), wordt Odilia's sarcofaag uit Hoei bewaard. Deze houten kist, vervaardigd in 1292, is beschilderd met taferelen van Odilia's martelaarschap. Het beheer ervan is in handen van cisterciënzerinnen die thans het klooster bewonen.

Odiliapeel

Veel kloosters en parochies zijn naar Odilia vernoemd, bijvoorbeeld het door de kruisheren gestichte kerkdorp Odiliapeel in de Noord-Brabantse gemeente Uden, waar in 1995 aan een bosrand een kapel te harer eer werd gebouwd. Odilia van Keulen is mogelijk ook de naamgever van het dorp Sint Odiliënberg in Nederlands Limburg. Daar wordt echter ook Odilia van de Elzas vereerd. Ook in Baarlo en Sweikhuizen bestaat een devotie voor de beide Odilia's, hoogstwaarschijnlijk omdat de ene met de andere verward is.

Feestdag

De Orde van het Heilig Kruis viert het hoogfeest van haar patrones op 18 juli, de dag van de translatio van haar relieken naar Hoei. Zij wordt ook herdacht op 21 oktober, feestdag van Sint Ursula en Gezellinnen.