Het eucharistisch gebed in de Mis wordt ingeleid door de prefatie, een plechtige lofbede die door de voorgaande priester wordt uitgesproken of gezongen. In de prefatie wordt God de Vader verheerlijkt en gedankt voor alles wat Hij voor de mensheid heeft gedaan.

Plechtige inleiding

Het woord 'prefatie' is afgeleid van het Latijnse praefatio, dat is opgebouwd uit het voorvoegsel prae ('vooraf') en fari ('zeggen'). Letterlijk betekent prefatie dus iets wat bij wijze van inleiding wordt gezegd. In de Mis is de prefatie de plechtige inleiding tot het sacramentele offer van Jezus.

Tientallen versies

Het Romeins Missaal kent tientallen prefaties. Zo heeft ieder hoogfeest zijn eigen prefatie. Daarin klinkt de thematiek van het gevierde heilsfeit door.

Dialoog

Een prefatie wordt altijd voorafgegaan door de volgende dialoog tussen voorganger en volk (in het Latijn en in de officiële Nederlandse vertaling):

Priester: Dominus vobiscum ('De Heer zij met u').

Volk: Et cum spiritu tuo ('En met uw geest').

Priester: Sursum corda ('Verheft uw hart')

Volk: Habemus ad Dominum ('Wij zijn met ons hart bij de Heer').

Priester: Gratias agamus Domino Deo nostro ('Zeggen wij dank aan de Heer ons ze God').

Volk: Dignum et justum est ('Hij is onze dankbaarheid waardig').

Eerste zin

Na de dialoog wordt de prefatie uitgesproken of gezongen. In de Latijnse liturgie luiden de eerste woorden altijd als volgt.

Vere dignum et justum est,

aequum et salutare,

nos tibi semper et ubique gratias agere:

Domine, sancte Pater, omnipotens aeterne Deus,

per Christum Dominum nostrum.

De officiële Nederlandse vertaling daarvan luidt:

'Heilige Vader, machtige eeuwige God,

om recht te doen aan uw heerlijkheid,

om heil en genezing te vinden zullen wij u danken,

altijd en overal door Christus onze Heer.'

Thematiek

Na de eerste zin wordt in het vervolg van de prefatie de thematiek van de viering genoemd. In bijvoorbeeld Prefatie II van de Veertigdagentijd van de Nederlandse uitgave van het altaarmissaal klinkt dat zo: Gij schenkt ons een heilzame tijd om ons hart weer zuiver te maken: vrij van zelfzucht en zonde zullen wij het vergankelijke zó gebruiken, dat ons hart gericht blijft op het eeuwige.

Inleiding tot hemels loflied

Het slotgedeelte van de prefatie is een voorbereiding op het loflied Sanctus. De tekst van dit gedeelte ligt niet vast, maar luidt ongeveer als volgt: Daarom, met alle, machten en krachten, met allen die staan voor uw troon, loven en aanbidden wij U en zingen U toe vol vreugde. En dan volgt het Sanctus.