De Romeinse Rota is een gerechtshof van hogere instantie bij de Apostolische Stoel, meestal in het stadium van hoger beroep, met het doel de rechten binnen de Kerk veilig te stellen. De Rota bevordert eenheid van jurisprudentie en verleent assistentie aan lagere rechtbanken krachtens haar eigen beslissingen.

Rota

Waar de naam Rota vandaan komt is niet bekend. Vermoedelijk heeft het te maken met de inrichting van een middeleeuwse rechtbank. Rechters zaten binnen een cirkelvormige (rotare is Italiaans voor cirkelen) omheining.

College

De rechters van de Romeinse Rota vormen een college. Mensen uit verschillende delen van de wereld, die bekend staan als rechtzinnig en ervaren worden hiervoor uitgekozen door de paus zelf. De rechtbank wordt voorgezeten door een decaan, die eveneens wordt benoemd door de paus, gekozen uit de rechters, en voor een bepaalde ambtstermijn.

Zaken

De Rota oordeelt in eerste instantie over:

• bisschoppen in controversiële zaken, tenzij er sprake is van de rechten of tijdelijke goederen van een rechtspersoon, vertegenwoordigd door de bisschop;
• primaat-abten of hoogste abten van een kloosterorde en de hoogste bestuurders van religieuze instituten van pauselijk recht;
• bisdommen of andere kerkelijke personen, fysiek of juridisch, die geen overste onder de paus hebben;
• gevallen die de paus naar deze rechtbank verwijst.

De Rota oordeelt in tweede instantie over zaken waarover door gewone rechtbanken in eerste instantie is geoordeeld en die middels wettig beroep aan de paus zijn voorgelegd. En in derde of latere instantie zaken die al beslist zijn door de Rota en door andere rechtbanken.