Norbert Schmelzer (1921-2008) was de politiek leider van de Katholieke Volkspartij (KVP) in de jaren zestig. Staatssecretaris, fractievoorzitter en minister. Hij werd zeer bekend door de zogenoemde Nacht van Schmelzer waarin hij het kabinet-Cals naar huis stuurde.

Duitse afkomst

Wilhelm Klaus Norbert Schmelzer werd in 1921 in Rotterdam geboren. Zijn ouders waren van Duitse afkomst. Vader Schmelzer werkte als chef buitenland bij de Rotterdamse Bank. In de oorlog maakte de latere politicus deel uit van het studentenverzet waarvoor hij het Verzetsherdenkingskruis zou krijgen. Hij studeerde economie aan de Katholieke Hogeschool in Tilburg en werkte achtereenvolgens bij Unilever en het ministerie van economische zaken.

Staatssecretaris

Carl Romme, de KVP-leider in die tijd, haalde hem in 1956 over om staatssecretaris van Binnenlandse Zaken te worden. Dat bleef hij twee perioden, gevolgd door een staatssecretariaat op Algemene Zaken. In 1963 werd hij fractievoorzitter voor de KVP in de Tweede Kamer.

Wim Kan

Drie jaar later schreef Schmelzer geschiedenis door het kabinet-Cals-Vondeling naar huis te sturen. Dat leverde hem, met dank aan Wim Kan, de bijnaam 'gladde teckel met een vette kluif in zijn bek 'op. 'De Nacht van Schmelzer', zoals het debat genoemd zou worden, was live op televisie te volgen; een primeur. Veel media, waaronder Brandpunt en De Volkskrant, namen Schmelzer diens politieke opstelling kwalijk. Het debat maakte duidelijk dat er een definitief een einde was gekomen aan de katholieke verzuilde journalistiek. Hij is daarna blijven knokken tegen het beeld van een onbetrouwbare politicus. Hij beschouwde 'de Nacht' als een dieptepunt in zijn loopbaan, maar spijt had hij niet. “Gezonde overheidsfinanciën gaan boven partij- of coalitiebelangen.”

PPR

De gebeurtenis zou ingrijpende gevolgen hebben voor de verhoudingen tussen KVP en PvdA die in de jaren vijftig redelijk goed waren geweest. Ook leidde het binnen de eigen katholieke gelederen tot een breuk en uiteindelijk tot de oprichting van de Politieke Partij Radicalen (PPR) waar progressieve katholieken, onder wie Harry van Doorn, een nieuw politiek onderdak vonden.

Buitenlandse Zaken

Schmelzer zou tot 1971 fractievoorzitter blijven. Daarna volgde hij Joseph Luns op als minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet Biesheuvel dat overigens al na een jaar zou stranden. Na zijn actieve politieke loopbaan werd hij commissaris bij verschillende bedrijven en adviseur op het gebied van Europese samenwerking. Binnen het CDA, de partij die door een fusie tussen KVP, ARP en CHU in 1980 tot stand was gekomen, bleef hij invloedrijk; hij werd veelvuldig geraadpleegd en geroemd om zijn strategisch inzicht.

Het eeuwige

Schmelzer was gelovig katholiek. In HP-De Tijd zei hij in 1997: “Bidden doe ik dagelijks. Ik voel een verbinding met het onzichtbare, het ontastbare en het eeuwige. Ik heb ook de overtuiging dat je voor anderen en voor jezelf langs die weg iets kunt bereiken: het afroepen van genade van de Schepper.” Het wel en wee van de katholieke geloofsgemeenschap kon altijd op zijn belangstelling rekenen.



Titus Brandsma

In 1999 fungeerde hij als voorzitter van een commissie die voor Kruispunt TV 'de katholiek van de eeuw' moest kiezen. Dat werd pater Titus Brandsma, de inmiddels heilig verklaarde karmeliet die zich in de Tweede Wereldoorlog verzette tegen de Duitse overheersing en dat met de dood moest bekopen. Schmelzer: “Titus Brandsma was een grote mysticus en een spiritueel man, zonder dat hij los stond van de werkelijkheid. Hij heeft veel inspiratie gebracht en voor hem moest die inspiratie leiden tot engagement. Hij heeft zijn leven gegeven voor de vrijheid en voor Christus.”

Overlijden

Norbert Schmelzer overleed in 2008 aan de gevolgen van longkanker.