‘Sede vacante’ is de kerkelijke aanduiding van de toestand of tijdsduur dat de Heilige Stoel of een bisschoppelijke zetel onbezet is.
De Latijnse begrippen sede vacante (letterlijk: ‘als de zetel leeg is’) en sedisvacatio duiden in de Rooms-Katholieke Kerk het interregnum (‘tussenregering’): de periode waarin de Zetel van Sint-Petrus onbezet is. Deze Heilige Stoel of Apostolisch Stoel wordt bezet door de bisschop van Rome als opvolger van de apostel Petrus.
De Sede vacante ontstaat alleen als de bisschop van Rome oftewel de paus (of ‘Romeinse pontifex’) overlijdt of zijn ambt in alle vrijheid neerlegt. Vanaf dat moment neemt het College van Kardinalen het bestuur van de Kerk en van Vaticaanstad waar. De pauselijke macht gaat echter niet op het college over, maar is tijdelijk in ‘ruste’.
Alleen de lopende zaken en de zaken die geen uitstel dulden mogen door de kardinalen worden behandeld. Enkel in geval van hoge nood kan het college op sommige gebieden decreten uitvaardigen. Deze gelden in beginsel slechts voor de duur van de Sede vacante, al kan een nieuwe paus ze wel bevestigen.
Het beheer der tijdelijke goederen en rechten ligt gedurende de Sede vacante bij de Apostolische Kamer, en wel in de persoon van haar voorzitter: de camerlengo (Italiaans voor ‘kamerling’) is degene die het conclaaf organiseert. Deze kardinaal neemt zijn beslissingen zoveel mogelijk in samenspraak met de in Rome bijeengekomen kardinalen.
Een andere sleutelfiguur tijdens een pauselijke Sede vacante is de deken van het Kardinalencollege. De kardinaal-deken is voorzitter van de algemene en bijzondere kardinaalsvergaderingen (Congregationes), die na het overlijden van de paus dagelijks plaatsvinden.
De Sede vacante van de Apostolische Stoel van Rome eindigt op het moment dat de kardinalen in conclaaf een nieuwe paus hebben gekozen.
Tijdens de sede vacante van een bisschoppelijke zetel anders dan die van Rome is een door het kathedraal kapittel benoemde kapittel-vicaris of een door de paus aangestelde apostolisch administrator tijdelijk met het bestuur van het bisdom belast. Een diocesane sede vacante eindigt zodra de door de paus benoemde bisschop zijn zetel formeel in bezit heeft genomen.