De tientallen discipelen van Jezus werden gekozen om Hem en de Twaalf Apostelen te vergezellen bij de prediking van het Evangelie. Omdat het merendeel van hen Jezus de rug had toegekeerd, werden zij na de Hemelvaart vervangen door anderen. Samen vormden zij het college van de Zeventig Discipelen. Zij legden de basis van de eerste christengemeenschappen. In de Orthodoxe Kerk worden zij allen als heiligen vereerd.
Twee aan twee
In het Lucas-evangelie (10,1-24) staat dat Jezus 72 – sommige tekstvarianten zeggen 70 – discipelen aanwees. Deze stuurde hij twee aan twee op pad om de Blijde Boodschap te verkondigen: de doorbraak van het Rijk Gods. Zij waren het die de komst van Jezus en zijn Twaalf Apostelen naar de diverse plaatsen voorbereidden.
Afgehaakt
Vele van de oorspronkelijke leden van het college van de 70 (72) discipelen waren geschokt nadat Jezus zichzelf in de synagoge in Kafarnaüm het Levende Brood had genoemd (Johannes-evangelie 6, 35-58). Zij ergerden zich aan Jezus. En toen Hij hun zei dat zij niet in staat waren te geloven tenzij God de Vader hen daartoe had uitverkoren, haakten vele van hen af. Zij keerden Hem de rug toe en trokken niet langer met Hem mee (Joh 6, 66-67). Hierop vroeg Jezus aan de Twaalf of ook zij wilden vertrekken. Daarop antwoordde Simon Petrus: ‘Maar Heer, naar wie zouden we gaan? In uw woorden vinden we inderdaad eeuwig leven’ (6, 68).
Heilige plaatsvervangers
Het aantal discipelen bleef dalen en ook een van de Twaalf verraadde hem. Na de Hemelvaart van Jezus werd de plaats van de verrader Judas Iskariot ingenomen door Matthias. Volgens de orthodoxe traditie namen anderen de plaats in van de afgehaakte discipelen, zodat het getal weer op 70 of 72 kwam.
Apostelen
In de Orthodoxe Kerk hebben de 70 of 72 discipelen de eretitel apostel gekregen. De gezamenlijke gedachtenis van de ‘Zeventig Apostelen’ vindt plaats op 4 januari. Daarnaast worden zij gedurende het kerkelijk jaar ook apart herdacht.
Canon
In het Westen was het Sint Hippolytus van Rome († 235) die een lijst van Zeventig Discipelen had opgesteld. Maar aan de authenticiteit van deze namenlijst werd getwijfeld. Sint Dorotheus († 362), bisschop van Tyrus, wordt in de Byzantijnse traditie beschouwd als degene die alle namen van de Zeventig had achterhaald. Toch bleek Dorotheus bij nader inzien fouten te hebben gemaakt. Zo zou hij vier discipelen dubbel hebben genoemd, andere namen hebben weggelaten en sommige apostaten op de lijst hebben gezet. Sint Dimitri, Russisch-orthodox aartsbisschop van Rostov (†1709) trachtte de vergissingen van Sint Dorotheus te herstellen door intensieve studie van de Heilige Schift en de Kerkvaders. Zijn canon van de Zeventig Apostelen wordt in de Orthodoxe Kerk breed aanvaard. Dit is zijn lijst (aangevuld met twee anderen om het getal op 72 te krijgen):
- Jacobus de Broeder des Heren
- Marcus de Evangelist
- Lucas de Evangelist
- Kleopas
- Symeon, zoon van Kleopas
- Barnabas
- Justus
- Thaddeus
- Ananias
- Stefanus de Aartsdiaken
- Filippus
- Prochorus
- Nicanor
- Timon,
- Parmenas
- Timotheus
- Titus
- Filemon
- Onesimus
- Epafras
- Archippus
- Silas
- Silvanus
- Crescens
- Crispus
- Epenetus
- Andronicus
- Stachys
- Amplias
- Urban
- Narcissus
- Apelles
- Aristobulus
- Herodion
- Agabus
- Rurus
- Asyncritus
- Phlegon
- Hermes
- Patrobus
- Hermas
- Linus
- Gaius
- Philologus
- Lucius
- Jason
- Sosipater
- Olympas
- Tertius
- Erastus
- Quartus
- Euodias
- Onesiphorus
- Clement
- Sosthenes
- Apollos
- Tychicus
- Epaphroditus
- Carpus
- Quadratus
- Marcus Johannes
- Zenas
- Aristarchus
- Pudens
- Trophimus
- Marcus
- Artemas
- Aquila
- Fortunatus
- Achaicus
- Dionysius de Areopagiet
- Simeon Niger