Rome, 6 oktober 2021 - De religieuze congregatie Legionairs van Christus is opnieuw in opspraak. Ditmaal omdat in de zogenoemde Pandora Papers een intransparante vermogensconstructie aan het licht is gebracht.
De Pandora Papers zijn in het bezit van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ), een internationale journalistencollectief waarbij ook drie Nederlandse media zijn aangesloten: Trouw, Het Financieele Dagblad en onderzoeksplatform Investico.
ICIJ heeft een verband gelegd tussen de Legionairs van Christus en een belastingparadijsconstructie in Nieuw-Zeeland. Het gaat daarbij om vele miljoenen Amerikaanse dollars.
De Spaanse krant El País concludeert dat de congregatie tussen 2010 en 2011 een “uitgebreid systeem” heeft opgezet. Binnen enkele jaren was een vermogen van meer dan $295 miljoen opgebouwd in trusts en dochterondernemingen. Het geld was geïnvesteerd in onroerend goed, technologie en olie.
Juist in de genoemde periode gaf paus Benedictus XVI de aanzet tot een ingrijpende reorganisatie van de door schandalen geteisterde Legionairs van Christus, gesticht door de Mexicaanse priester en misbruikpleger Marcial Maciel Degollado (1920-2008). De Duitse paus plaatste de congregatie in juli 2010 onder toezicht van de Apostolische Stoel, in de persoon van curieprelaat Velasio De Paolis.
Lees: Legionair van Christus wordt ‘president’ Vaticaanstad
Volgens onderzoek van ICIJ werd de eerste Legionary Trust opgericht slechts drie dagen vóór de benoeming van pauselijk gedelegeerde De Paolis.
De Legionairs van Christus hebben tegenover El País toegegeven dat één trust inderdaad gevestigd was in Nieuw Zeeland. Het betreft een vermogen dat primair is bestemd voor schenkingen en liefdadigheid. Het was een “juridisch instrument”. De verantwoordelijkheid voor de rest van de financiële constructies die in de Pandora Papers worden vermeld, kan volgens een woordvoerder niet aan de congregatie worden toegeschreven.
Lees: Legionairs van Christus publiceren misbruikrapport
Het is niet de eerste keer dat de Legionairs in het nieuws komen wegens dubieuze accounts in belastingparadijzen. Italiaanse media hadden in 2017 gemeld dat sommige van de offshorerekeningen van de congregatie die in de jaren tachtig waren geopend om belastingen te ontwijken, nog steeds in Panama bestonden. Het generaal bestuur van de Legionairs in Rome verklaarde destijds dat alle in de mediareportages genoemde vennootschappen op Bermuda, Panama, Jersey en de Maagdeneilanden in de tijd van Maciel waren opgericht en later zijn opgeheven. Wanneer er betrekkingen waren geweest met offshorebedrijven, was de toepasselijke wetgeving nageleefd. “Dit waren geen schijnvennootschappen voor oneerlijke doeleinden”, aldus het generalaat toen.
Afgelopen zondag maakte de BBC melding van de Pandora Papers, een van de grootste lekken van financiële documenten ooit. Daarin worden de verborgen rijkdom en geheime transacties van wereldleiders, politici en miljardairs blootgelegd.
Zo'n 35 huidige en voormalige wereldleiders, onder wie Tony Blair en koning Abdullah van Jordanië, komen voor in de dossiers van offshorebedrijven.
Zo onthullen de Pandora Papers, vernoemd naar het bekende verhaal uit de Griekse mythologie, dat koning Abdullah van Jordanië in het geheim Britse en Amerikaanse eigendommen heeft vergaard van ruim 81 miljoen euro, voornamelijk in onroerend goed. Ze tonen ook hoe de Britse ex-premier Tony Blair en zijn vrouw meer dan 364.000 euro bespaarden toen ze via een offshorebedrijf een kantoor ter waarde van 7,53 miljoen euro kochten.
Het lek brengt ook de Russische president Vladimir Poetin in verband met geheime activa in Monaco. Tevens laat het zien dat de Tsjechische premier Andrej Babiš, een offshore-investeringsmaatschappij bezit waarmee in Zuid-Frankrijk twee villa's werden aangekocht ter waarde van 14 miljoen euro.
Bij veel van de transacties in de gelekte documenten is geen sprake van juridische overtredingen. Maar de documenten onthullen wel de eigenaren van 95.000 offshorebedrijven achter die transacties. De Azerbeidzjaanse president Ilham Aliyev en zijn familie zijn daar een voorbeeld van. Uit het onderzoek bleek dat de Aliyevs en hun naaste medewerkers in het geheim betrokken zijn geweest bij onroerendgoedtransacties in het Verenigd Koninkrijk met een waarde van meer dan 467 miljoen euro.
Andere onthullingen in de Pandora Papers betreffen de Keniaanse president Uhuru Kenyatta, de Pakistaanse premier Imran Khan en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Die laatste blijkt zijn belang in een geheim offshorebedrijf te hebben overgedragen vlak voordat hij de verkiezingen van 2019 won.
De Pandora Papers bevatten ook informatie over CDA-leider Wopke Hoekstra. Onderzoeksjournalisten van Trouw, Het Financieele Dagblad en Investico brachten aan het licht dat hij jarenlang een belang heeft gehad in een brievenbusfirma op de Britse Maagdeneilanden. De demissionair minister van Financieën liet daarop zelf op Twitter weten dat hij niet wist dat een bedrijf waar hij twaalf jaar geleden in investeerde, gevestigd was op de Britse Maagdeneilanden. Ook zei Hoekstra dat het een investering van €26.500 betrof, in een “start-up voor ecotoerisme in Afrika van een vriend van mij”. De aandelen had hij verkocht voordat hij minister werd. Volgens de bewindsman was zijn investering toen hij er afstand van deed €4800 meer waard geworden; dat bedrag doneerde hij aan “een Nederlands goed doel ten behoeve van wetenschappelijk onderzoek naar kanker”.