Dit doet vrijwilligerswerk met je brein volgens professor Erik Scherder

Verwacht een dopamine boost

‘Stop met zoeken naar geluk, en begin met geven.’ Zo begint podcast- en radiomaker Emmely de Wilt haar gesprek met professor Erik Scherder. Volgens de neuropsycholoog liggen ‘geluk’ en ‘geven’ heel dicht bij elkaar. Zo kan een onbaatzuchtige daad dus heel goed uitpakken voor jou. 

Scherder legt deze samenhang uit: ‘Wanneer je iets voor een ander doet, heb je hier een bepaalde verwachting bij. Alleen al tijdens het creëren van deze verwachting, maak je dopamine aan. Als je plan goed uitpakt, krijg je daarbovenop een dopamine boost.’ 

Geven en ontvangen

Aan de kant van de ontvanger gebeurt tijdens vrijwilligerswerk iets vergelijkbaars. Ook deze persoon heeft namelijk een verwachting wanneer iemand komt helpen. In zijn/haar brein gebeurt vervolgens hetzelfde dopamine proces. Een win-win situatie dus.

De hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsteram geeft een voorbeeld: ‘Stel je voor dat iemand jouw hulp vraagt met boekhouden, omdat jij daar goed in bent. Dan profiteren jullie daar allebei van. Jij krijgt een compliment over jouw talent, de ander krijgt hulp.’

‘Ik vraag me soms af of ik ooit iets doe waar ik zelf geen baat bij heb,’ zegt Scherder, ‘maar dat komt haast niet voor.’ Iets voor een ander doen om je er vervolgens zelf beter door te voelen, is volgens de professor hartstikke prima. ‘Zo werkt dat tijdens vrijwilligerswerk. Het geeft jou ook energie en bovendien motivatie om het nog eens te doen,’ zegt hij.

Grip op je emoties

Het positieve gevoel dat je krijgt tijdens vrijwilligerswerk kan de neuropsycholoog verder verklaren. In je brein wordt namelijk een beloningssysteem geactiveerd waarbij niet alleen dopamine vrijkomt, maar ook de stoffen oxytocine en endorfine. De lichaamsnetwerken waarin deze stoffen terechtkomen, hebben grote invloed op jouw emoties.

Die regulerende invloed van de netwerken is erg handig wanneer je negatieve emoties hebt. Scherder legt uit: ‘Als je somber of angstig bent, kunnen deze emoties dalen tijdens vrijwilligerswerk.’ 

Volgens de professor kan een hersenscan dit contrast bewijzen. Het deel van de hersenen waar de emotie angst actief is, daalt in activiteit wanneer het beloningssysteem werkzaam is. Dit systeem speelt zelfs een rol bij fysieke pijndemping. Geen wonder dat je je beter gaat voelen door vrijwilligerswerk dus.

Klein gebaar, groot geluk

Vrijwilligerswerk hoeft volgens Scherder niet noodzakelijk een grote onderneming te zijn, het zit ‘m ook in de kleine dingen. Denk aan iemand voorrang geven op straat, een oneindig verhaal van je oma aanhoren aan de telefoon of een vriend te hulp schieten. Deze moeite is volgens de hoogleraar ook vrijwilligerswerk.

Deze invalshoek van de professor legt de drempel lager voor Emmely om iets vrijwillig te doen: ‘Kleine dingen tellen dus ook mee, zo had ik er nog niet over nagedacht. Ik denk dat ik ook voor anderen spreek als ik zeg dat vrijwilligerswerk gigantisch is in mijn hoofd. Toch hoef je er dus niet per se een dag voor vrij te houden.’

Een doel brengt hoop

Een lief gebaar, het maakt niet uit hoe klein of groot, begint volgens de hoogleraar met een doel. Het werken naar een doel ziet hij als zingeving. Dit vind je terug in vrijwilligerswerk. ‘Als je ergens naartoe werkt, kan dat hoop bieden,’ stelt hij.

De hoogleraar geeft een voorbeeld uit de gezondheidszorg: ‘Zelfs wanneer iemand terminaal ziek is, kun je diegene hoop bieden door samen een doel te stellen. Hoe gek dat ook klinkt. Je kunt bijvoorbeeld je best doen om iemand een pijnvrij traject te bieden. Deze moeite kan veel betekenen.’

Samen voor elkaar

Een geluksgevoel dat zelfs pijn dempt, een doel om naartoe te werken en een positieve uitkomst voor beide kanten: vrijwilligerswerk doet veel goeds. Zelfs een klein, lief gebaar telt. ‘Vrijwilligerswerk mag iets voor jezelf zijn, maar dat neemt natuurlijk niet weg dat je veel voor een ander doet,’ concludeert Scherder. Hier sluit Emmely bij aan: ‘Zo maken we onszelf en de wereld een stukje mooier.’