Vaticaanstad, 30 maart 2022 - Het Vaticaan wil het profiel en de identiteit van katholieke scholen preciezer omschrijven. Daartoe heeft de verantwoordelijke onderwijsautoriteit nu een document van 20 pagina’s gepubliceerd. Volgens de Congregatie voor de Katholieke Vorming is het document ingegeven door maatschappelijke veranderingen en vragen, conflicten en klachten over het begrip van de katholieke identiteit. De tekst, ondertekend door kardinaal Giuseppe Versaldi, de prefect van de congregatie, is getiteld ‘De identiteit van de katholieke school - Voor een cultuur van dialoog’.
Het driedelige document behandelt allereerst de evangelisatieopdracht van de Kerk - dat wil zeggen de verkondiging van het christendom in woord en daad. Voorts worden het mandaat en de verantwoordelijkheden van alle betrokkenen genoemd om de “katholieke identiteit” te bevorderen en te waarborgen. Ten slotte worden “kritieke punten” geanalyseerd in de context van de huidige geglobaliseerde en multiculturele wereld.
In veel gevallen is volgens de congregatie sprake van een “tegenstrijdige opvatting over de katholieke identiteit van onderwijsinstellingen". De pauselijke onderwijsautoriteit waarschuwt daarom voor een vage of te enge interpretatie van het begrip ‘katholiek’. Bijgevolg mogen de “essentiële beginselen, dimensies en vereisten van het katholieke geloof” niet worden uitgesloten, evenmin als personen die niet beantwoorden aan een enge interpretatie van het katholieke.
De term ‘katholieke identiteit’ wordt niet defensief opgevat, maar pro-actief, zegt kardinaal Versaldi tegenover Vatican News. Hij gaat er volgens hem om “bepaalde waarden te hebben die wij voorstellen en aan niemand opleggen, ook omdat het niet wij zijn die de studenten in onze instituten kiezen, maar omgekeerd: zij en hun gezinnen kiezen onze scholen”.
In het document wordt benadrukt dat katholieke scholen geen eilanden zijn die alleen openstaan voor volbloed katholieken. Dit zou immers in strijd zijn met een open-minded en missionaire Kerk. Het doel van het onderwijs is niet een “volledig egalitaire samenleving”, noch “moreel of disciplinair perfectionisme”. Wat nodig is, is een dialogische benadering van een multiculturele en multireligieuze wereld. In dit verband moet er onder meer voor worden gezorgd dat leerlingen “een positieve en verstandige seksuele opvoeding krijgen als zij ouder worden”.
Katholieke scholen, zegt het document, hebben een mission statement of een gedragscode nodig als “instrumenten voor institutionele en professionele kwaliteitszorg”. Deze moeten wettelijk worden gewaarborgd door arbeidsovereenkomsten of contractuele verklaringen van de betrokken partijen. In gevallen waarin “het burgerlijk recht van de staat discriminatie op grond van godsdienst, seksuele geaardheid en andere aspecten van het privéleven verbiedt”, maar onderwijsinstellingen tegelijkertijd hun eigen waardeprofiel en gedragscode krijgen toegekend, eist het Vaticaan constructieve oplossingen.
Indien de katholieke waarden en gedragingen door de betrokkenen, ondanks hun instemming, niet worden geëerbiedigd, kunnen zij worden gesanctioneerd wegens gebrek aan professionele eerlijkheid. Andere, niet louter arbeidsrechtelijke instrumenten zijn echter vaak beter geschikt om “de verantwoordelijkheid van het individu te bevorderen ten gunste van de identiteit van de instelling”.
Volgens de richtlijnen van het Vaticaan mogen scholen die particulier of door individuele leken worden geleid, zich alleen katholiek noemen als zij een kerkelijke erkenning hebben. De plaatselijke bisschop speelt daarbij een centrale rol.
De door de Congregatie voor de Katholieke Vorming geformuleerde basisbeginselen worden geplaatst in de horizon van het door paus Franciscus voorgestelde “mondiale onderwijspact”. Met dit pact wil de paus de verantwoordelijken voor onderwijs en opvoeding uit religieuze gemeenschappen, de politiek, het maatschappelijk middenveld en de ouders winnen voor samenwerking in de zin van duurzaam en gezond onderwijs.