Kyiv (AP/Reuters), 29 augustus 2023 – De Heilige Stoel probeert een omstreden passage uit een videoboodschap van paus Franciscus tot Russische katholieke jongeren te nuanceren. Het was “zeker niet de bedoeling om imperialistische denkwijzen en bewindspersonen te verheerlijken”, staat in een verklaring. Het Kremlin noemt de toespraak intussen “zeer bevredigend”.
“Jullie zijn de erfgenamen van het grote Rusland – het grote Rusland van de heiligen, van koningen, het grote Rusland van Peter de Grote, van Catharina II, het grote Russische keizerrijk, beschaafd, zo veel beschaving, zo veel menselijkheid. Jullie zijn de erfgenamen van de grote Moeder Rusland. Ga voorwaarts. En dank! Dank voor jullie manier van zijn, voor jullie manier van Russisch zijn”, zei de paus tot de jongeren die op 25 augustus bijeenwaren in Sint-Petersburg. Franciscus leek daarbij af te wijken van zijn uitgeschreven toespraak.
Vooral vanuit Oekraïne kwam kritiek op de uitspraak van paus Franciscus. Grootaartsbisschop Svjatoslav Sjevtsjoek van de Oekraïense Grieks-Katholieke Kerk klaagde er bitter over. Hij zei dat Franciscus’ verwijzing naar tsaar Peter de Grote en tsarina Catharina de Grote “verwijst naar het ergste voorbeeld van Russisch imperialisme en extreem nationalisme”.
“We vrezen dat deze woorden door sommigen worden opgevat als een aanmoediging van juist dit nationalisme en imperialisme, wat de echte oorzaak is van de oorlog in Oekraïne”, zei Sjevtsjoek. “Oorlog die elke dag dood en verderf brengt onder ons volk.”
Het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken omschreef de uitspraak van de paus als “imperialistische propaganda”.
De apostolische nuntiatuur in Kyiv verklaarde dat de woorden van Franciscus verkeerd waren geïnterpreteerd en distantieerde zich van dergelijke interpretaties en zei dat de paus nooit “imperialistische ideeën” heeft willen aanmoedigen. “Integendeel, hij is een overtuigd tegenstander en criticus van elke vorm van imperialisme of kolonialisme, onder alle volkeren en situaties.” Franciscus heeft volgens de nuntiatuur jonge mensen aan proberen te moedigen om de positieve aspecten van de Russische geschiedenis te “behouden en bevorderen”.
Franciscus maakte al beide partijen in de oorlog in Oekraïne boos met zijn geïmproviseerde opmerkingen. Zo zou hij gesuggereerd hebben dat de Russische invasie schijnbaar zou zijn uitgelokt door de NAVO, die “aan de poorten van Rusland blafte” met haar uitbreiding naar het oosten. Tegelijkertijd diende Moskou een formeel diplomatiek protest in toen hij de wreedheid van de oorlog grotendeels toeschreef aan Tsjetsjenen en andere minderheden, in een kennelijke poging om de etnische Russische troepen te vrijwaren van kritiek.
Vandaag prees de woordvoerder van president Vladimir Poetin, Dmitri Peskov, de huidige paus voor diens “diep” begrip van de Russische geschiedenis en zei hij dat Russische leraren en scholen jonge Russen proberen te leren over hun erfgoed. “En het feit dat de paus, laten we zeggen, op één lijn zit met deze inspanningen, is zeer, zeer verheugend”, aldus Peskov.
Hoewel Franciscus zich vaak solidair heeft verklaard met het “gemartelde” Oekraïense volk, heeft de Heilige Stoel benadrukt geen partij te kiezen in de oorlog, in de hoop een neutrale speler te blijven op zoek naar vrede.