Rome, 10 maart 2025 – Kardinaal Matteo Zuppi, aartsbisschop van Bologna, wordt dezer dagen vaak als papabel aangemerkt. Vandaag sprak hij in zijn hoedanigheid van voorzitter van de Italiaanse Bisschoppenconferentie (CEI) over onderwerpen die in elk geval een mogelijke opvolger van paus Franciscus niet misstaan: de bedreiging van de wereldvrede, Europa als waardengemeenschap, synodaliteit en het Heilig Jaar.
Vanmiddag werd In Rome de vergadering van de Permanente Bisschoppelijke Raad van de CEI geopend. In zijn inleiding, die vol zat met lange volzinnen, riep voorzitter Zuppi allereerst op tot gebed voor het herstel van de zieke paus.
Europa, moeder van hoop
De kardinaal zei in zijn toespraak tot de raad dat katholieken het initiatief moeten nemen om “te investeren in de bouwplaats van Europa, dat geen verzameling verre instellingen is, maar de dochter van een lange gemeenschappelijke geschiedenis, de moeder van hoop voor een menselijke toekomst, om nooit op te geven te investeren in de dialoog als methode om conflicten op te lossen, om de logica van wapens niet de overhand te laten krijgen, om het verhaal van de onvermijdelijkheid van oorlog niet te laten beklijven, om christenen en niet-christenen te helpen het verlangen naar vreedzame co-existentie levend te houden, om ruimtes te bieden voor dialoog in waarheid en naastenliefde”.
De weg naar vrede, legde Zuppi uit, is altijd die van de dialoog, “die vandaag ook de connotaties van multilateralisme aanneemt”. Hij vervolgde: “De verzwakking van internationale structuren zal binnenkort voor iedereen een oorzaak van grotere onzekerheid en zeker niet van grotere veiligheid worden.”
De CEI-voorzitter prees de inspanning van de Italiaanse regering “om de groei van de Europese verantwoordelijkheid te verbinden met de intra-westerse dialoog in de zoektocht naar een rechtvaardige en duurzame vrede en de onmisbare multilaterale visie in het oplossen van conflicten”.
Nieuwe wereldoorlog
De aartsbisschop van Bologna herinnerde eraan hoe paus Franciscus steeds maar waarschuwt voor het spook van een nieuwe wereldoorlog. Ook zei Zuppi dat vandaag de dag “het kwaad van het nationalisme nieuwe kleren draagt, het waait in vele regio's, dicteert het beleid, verheft delen van volkeren, wijst op vijanden. De demon ervan is niet liefde voor het vaderland, maar kortzichtige en egoïstische afsluiting, die uiteindelijk degenen die eraan deelnemen en de relaties met anderen bedwelmt”. En de kardinaal zei dat “nationalisme in tegenspraak is met het evangelie”, omdat Jezus “voor alle volkeren stierf, zonder onderscheid van ras of bloed, en de eerste broeder werd van de nieuwe menselijke familie, gevormd over Hem en over zijn evangelie”.
In een Europa “dat door het christendom is omgeploegd”, voegde Zuppi eraan toe, “zijn wij als gelovigen thuis in het Europese proces en willen wij naar het voorbeeld van de heiligen Cyrillus en Methodius onze eigen, kenmerkende bijdrage leveren aan een Europa dat alleen met beide longen goed kan ademen”. Daarmee greep hij terug op wat Johannes Paulus voorhield: de Kerk heeft een westen en een oosten. “Een verenigd Europa is het enige dat het Europese humanisme kan behouden.”
Het is aan de Kerk, “de bron en de hoop van de mensheid”, om “vrouwen en mannen van vrede” voort te brengen, omdat mensen die leven door te luisteren naar het Woord van God en die de dialoog beoefenen “ware hulpbronnen zijn voor de samenleving, die gekenmerkt wordt door eenzaamheid, competitie en conflict”, aldus Zuppi, die decennia geleden namens de Gemeenschap van Sant’Egidio als een bemiddelaar bijdroeg aan het einde van de bloedige burgeroorlog van Mozambique (1976-1992).
Taal is verhard
Benadrukkend dat God “wil dat alle mensen één familie vormen en elkaar als broeders behandelen”, zei Zuppi te kijken naar de “fragiele wapenstilstand” in Gaza, naar de “oorlogen binnen een volk, zoals in Soedan, in het noorden van Congo en, in de laatste uren, in Syrië”, landen waar “de Italiaanse kerkelijke betrokkenheid belangrijk is”. En dan naar Oekraïne, “onderworpen aan systematische bombardementen en aanvallen”, en “met aandacht en hoop voor de mogelijke dialoog tussen Oekraïne en Rusland”.
“Eindelijk worden er stappen gezet voor vrede!’, vervolgde de CEI-voorzitter, maar hij hekelde ook het feit dat “de dialoog tussen regeringen te veel is veracht, terwijl de internationale fora voor ontmoeting zijn ontdaan van betekenis en prestige, te beginnen met de VN”.
De CEI-voorzitter zei verder dat woorden weliswaar doorslaggevend zijn, maar dat de “taal, de internationale taal en de taal van communicatie, erg hard is geworden, agressief, eerder gericht op slaan of in diskrediet brengen dan op het creëren van een basis voor dialoog. Woorden als wapens en woorden zonder of met weinig waarheid”.