Rome, 2 oktober 2024 – Paus Franciscus heeft de toelating van lekengelovigen aan de bisschoppensynode verdedigd. In zijn vanavond gehouden toespraak bij de opening van de laatste fase van de ‘Synode over synodaliteit’, zei de paus: “Toen ik besloot om een aanzienlijk aantal leken en religieuzen, mannen en vrouwen, op te roepen voor deze assemblee, met volledige participatierechten, (...) deed ik dat in overeenstemming met de opvatting over de uitoefening van het bisschopsambt zoals verwoord door het Tweede Vaticaans Concilie.”
Sommige criticasters vinden het vreemd dat leken volledig mogen deelnemen aan een vergadering van de Bisschoppensynode. Zij zeggen dat dit kerkelijk gremium niet voor niets zo is genoemd. Bovendien zijn het de paus en het bisschoppencollege die, als opvolgers van de apostelen, de wereldkerk besturen.
Franciscus: “De bisschop, het beginsel en het zichtbare fundament van de eenheid van de lokale Kerk, kan zijn ambt alleen uitoefenen tussen het volk van God.” Dit “inclusieve concept van het episcopaat” moet volgens hem worden geconcretiseerd. De paus waarschuwde voor het gevaar dat de clerus en de lekengelovigen tegenover elkaar komen te staan waardoor de gemeenschap uiteen valt. Het komt eropaan om gezamenlijk symfonisch” in beweging te zijn”, aldus de pontifex.
De uitgebreide samenstelling van de synodale assemblee, bekritiseerd door sommige bisschoppen, is meer dan louter willekeur, maar is volgens de paus geheel in overeenstemming met het bisschopsambt volgens de leer van het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965): “Net als alle andere christenen kan een bisschop zich nooit alleen en zonder de anderen verstaan.”
Vrouwen
De tweede sessie van de Zestiende Gewone Algemene Assemblee van de Bisschoppensynode is vandaag geopend; de eerste sessie vond vorig jaar oktober plaats. Aan de assemblee ging een proces van beraadslaging op diverse niveaus vooraf: diocesaan, kerkprovinciaal, nationaal en continentaal. Het thema van deze kerkvergadering luidt: ‘Een synodale kerk: gemeenschap, participatie, missie.’
Er zijn thans 368 stemgerechtigde deelnemers, onder wie 272 bisschoppen en 96 gelovigen die geen bisschopswijding hebben ontvangen. Van die laatste groep zijn er 40 die geen priester of diaken zijn of lid zijn van een orde, congregatie of apostolische sociëteit. Er zijn 53 vrouwelijke deelnemers (inclusief de vrouwelijke religieuzen); dat is 14,5 procent van alle deelnemers, een primeur in de kerkgeschiedenis.
“De aanwezigheid van leden die geen bisschop zijn, doet niets af aan de bisschoppelijke dimensie van de vergadering”, zei Franciscus. “En veel minder trekt het de speciale autoriteit van de individuele bisschop of het college van bisschoppen in twijfel. Het herinnert eerder aan de vorm die nodig is voor de uitoefening van het bisschoppelijk gezag in een kerk die erkent dat het in wezen in relaties bestaat en daarom synodaal is.”
De bisschop van Rome sloot af met de suggestie dat verdere veranderingen van deze aard ook in de toekomst mogelijk zijn in de lokale kerken: “In passende perioden moeten verschillende vormen van de ‘collegiale’ en ‘synodale’ uitoefening van het bisschopsambt worden gevonden – altijd met respect voor de geloofstraditie en de levende traditie en altijd in antwoord op wat de Geest vraagt van de lokale kerken in deze tijd en in verschillende contexten.”
