Warschau, 9 maart 2023 - In de controverse over Johannes Paulus II heeft ook de Poolse regeringsleider het voor de heiligverklaarde paus opgenomen. Die wordt door enkele onderzoeksjournalisten beschuldigd van het verdoezelen van seksueel kindermisbruik door priesters.
Premier Mateusz Morawiecki plaatste gisteren een video op sociale media waarin hij zegt: “Vandaag verdedig ik onze geliefde paus omdat ik weet, net als de duidelijke meerderheid van mijn landgenoten, dat wij als volk Johannes Paulus II zeer, zeer veel, misschien wel alles, verschuldigd zijn.”
De premier van Polen zegt dat er een “enorme hoeveelheid bewijs” is dat de voormalige paus ook heeft gestreden tegen “wandaden” in de kerk. Daarentegen is er geen bewijs, of alleen “zeer, zeer dubieus” bewijs, dat Johannes Paulus II dergelijke daden opzettelijk heeft genegeerd, zegt Morawiecki, zonder seksueel misbruik door geestelijken te noemen.
Morawiecki, lid van de conservatieve partij PiS, veroordeelt de “aanvallen” op het voormalige hoofd van de kerk scherp: “Vandaag woedt de oorlog niet alleen buiten onze oostgrens. Helaas zijn er kringen die proberen geen militaire oorlog hier in Polen te ontketenen, maar een beschavingsoorlog.” Want de aanvallen op de Poolse paus behoren volgens de premier niet tot beschaafd debat of een burgerlijk geschil. Volgens hem komen ze uit kringen die in plaats van traditie, cultuur en normaliteit een revolutie willen “die het vroegere leven van de meerderheid van de samenleving op zijn kop zet”.
Nuanceringen bij harde aanpak aartsbisschop Wojtyła (8 maart 2023)
In een tv-reportage van journalist Marcin Gutowski, uitgezonden door TVN24, wordt betoogd dat Karol Wojtyła als aartsbisschop van Krakau in de jaren zeventig had toegestaan dat misbruikplegers als priester in parochies bleven werken. Voor zijn onderzoek baseerde Gutowski zich op documenten van de voormalige communistische geheime politie SB, individuele documenten van de kerk en gesprekken met voormalige medewerkers van het aartsbisdom Krakau. Ook slachtoffers van seksueel geweld door geestelijken die ondergeschikt waren aan Wojtyła komen in de tv-reportage aan het woord. Volgens Gutowski werd de toegang tot archieven van het aartsbisdom Krakau echter geweigerd.
In Polen heeft de huidige aartsbisschop van Krakau, mgr. Marek Jedraszewski, de beschuldigingen tegen Johannes Paulus krachtig verworpen. De vicevoorzitter van de Poolse bisschoppenconferentie zei dinsdagavond tijdens een viering in Krakau dat “leugens en insinuaties” momenteel worden gebruikt in een “operatie om de stralende herinnering aan hem te vernietigen”. Er worden pogingen ondernomen om het gezag van de voormalige paus te ondermijnen, zei hij. “We moeten vechten”, zei Jedraszewski volgens het Duitse persagentschap KNA
De coördinator van de Poolse bisschoppenconferentie voor de bescherming van kinderen en jongeren, priester Adam Zak, was terughoudender. Twee van de in Gutowski’s tv-reportage gepresenteerde gevallen, waarvoor dossiers van strafrechtelijke vervolging door de staat beschikbaar zijn in de archieven van het Poolse Instituut voor Nationale Herinnering (IPN), zijn al enkele maanden bekend. Het derde geval van de door kardinaal Wojtyła in Oostenrijk geplaatste priester is niet beschreven op basis van vervolging of gerechtelijk onderzoek, maar op basis van de dossiers van de communistische staatsveiligheidsdiensten, verklaarde Zak in een door het secretariaat van de bisschoppenconferentie verspreide verklaring. Zak pleit voor “verder archiefonderzoek”. Dat is nodig voor een “eerlijke beoordeling van de beslissingen en handelingen” van Wojtyła in zijn tijd als aartsbisschop van Krakau.
Enkele weken voor de bewuste tv-reportage had de Nederlandse auteur Ekke Overbeek al soortgelijke beschuldigingen geuit tegen Johannes Paulus II in zijn boek Maxima Culpa. De kriteiek op die publicatie was niet mals. Overbeek werd beschuldigd van onvoldoende kennis van de historische werkelijkheid van de Volksrepubliek Polen tijdens het communistische tijdperk en onbetrouwbaarheid in de omgang met de bronnen.