Warschau, 16 maart 2023 - De Poolse priester Franciszek Blachnicki, een Auschwitz-overlevende, werd in 1987 door de voormalige communistische geheime dienst van Polen in de Duitse plaats Carlsberg vermoord door vergiftiging. Dat heeft de Poolse minister van Justitie en procureur-generaal Zbigniew Ziobro dinsdag op basis van nieuw onderzoek bekendgemaakt.
Volgens Ziobro’s verklaring tonen het verzamelde bewijsmateriaal en nieuwe getuigenverklaringen aan dat Blachnicki het “zoveelste slachtoffer van het communistische systeem” was.
Blachnicki was volgens de minister een charismatische priester, die vele jongeren wist te bereiken. Daarom beschouwden de communisten hem als een grote bedreiging. Op zijn lichaam, begraven in de crypte van een dorpskerk in het zuiden van Polen, werd in 2020 autopsie verricht. Het Poolse Instituut voor Nationale Herinnering, dat verantwoordelijk is voor de behandeling van het communistische verleden van 1944 tot 1989, was belast met het bijna drie jaar durende onderzoek van de zaak.
Volgens aanklager Andrzej Pozorski werden onderzoeken uitgevoerd in Polen, Duitsland, Oostenrijk en Hongarije. Toen het Poolse regime in 1981 de staat van beleg afkondigde, was Blachnicki in Rome. Hij keerde niet terug naar zijn vaderland en vestigde zich in 1982 in Carlsberg in het district Bad Dürkheim. Daar richtte hij een organisatie op die zich inzette voor de bevrijding van Oost-Europa van de communistische regimes. Toen hij in 1987 plotseling overleed, gingen onderzoekers aanvankelijk uit van een natuurlijke doodsoorzaak. Pas tientallen jaren later werden de aanwijzingen voor een mogelijke moord sterker.
De katholieke kerk opende in 1995 een zaligverklaringsproces voor de priester. In 2015 erkende paus Franciscus Blachnicki's heldhaftige deugdzaamheid. Daardoor kreeg hij de titel ‘eerbiedwaardige dienaar Gods’.
Franciszek Blachnicki werd geboren op 24 maart 1921 in Opper-Silezië als zevende kind van Józef Blachnicki en Maria Miller. In september 1939 nam hij deel aan de strijd tegen de binnenvallende Duitse troepen bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog. Zijn betrokkenheid bij deze campagne leidde ertoe dat de Gestapo hem op 24 juni 1940 arresteerde, waarna een onderzoek werd ingesteld en Blachnicki als gevangene 1201 naar concentratiekamp Auschwitz werd gedeporteerd. Later werd hij op 19 september 1941 overgebracht naar een gevangenis in Zabrze en later naar Katowice, waar een nader onderzoek werd ingesteld naar de tegen hem ingebrachte beschuldigingen. Op 30 maart 1942 werd hij ter dood veroordeeld wegens samenzwering tegen het naziregime en zou hij worden onthoofd door de guillotine. Een paar maanden later kreeg hij een mystieke ervaring waardoor hij zich bekeerde tot God. Op 14 augustus 1942 kreeg hij echter gratie en werd zijn doodvonnis veranderd in een gevangenisstraf van tien jaar die zou ingaan zodra de oorlog zou zijn beëindigd. Dit gebeurde echter nooit, want op 17 april 1945 werden hij en het hele kamp Lengenfeld bevrijd na de komst van Amerikaanse troepen.
Blachnicki begon in augustus 1945 in Krakau aan zijn priesteropleiding. Hij ontving zijn priesterwijding op 25 juni 1950 in de Sint-Petrus-en-Pauluskerk in Katowice uit handen van bisschop Stanisław Adamski. Hij werd de stichter van de Light-Life beweging, ook bekend als de Oasisbeweging, en het Seculier Instituut van de Onbevlekte Moeder van de Kerk. Hij stichtte verschillende andere bewegingen en religieuze congregaties die een reeks sociale en ethische kwesties aan de orde stelden, zoals alcoholisme en mensenrechtenschendingen.
Blachnicki vertrok op 10 december 1981 naar Rome om de Italiaanse priester Luigi Giussani te helpen bij het werk aan het Congres van de Vernieuwingsbewegingen. Hij kon echter niet terugkeren naar Polen vanwege de afkondiging van de staat van beleg aldaar. Daarop besloot hij zich in Duitsland te vestigen.