Bij een kluizenaar denk je misschien aan een man met lange baard die in een grot op water en brood leeft. Pater Hugo Beuker heeft een baard en is kluizenaar, maar doet gewoon zijn boodschappen bij de supermarkt. Hij leeft in een eenmansklooster in een afgelegen Gronings dorp. Waarom?
Al meer dan twintig jaar woont pater Hugo (47) in het kerkje van Warfhuizen: Kluis van Onze Lieve Vrouwe van de Besloten Tuin. In Kruispunt vertelt hij over zijn leven. Pater Hugo: ‘Ik heb stilte nodig voor concentratie op de vragen waarop ik een antwoord verlang.’
Een kluizenaar verveelt zich wel eens
‘Voor een kluizenaarsbestaan moet je tegen de confrontatie met jezelf en de stilte kunnen’, legt pater Hugo uit. ‘Hierdoor ga je van binnen open.’
‘Er moet natuurlijk wel iets spannends aan zitten, anders gaat een mens zich vervelen’, vertelt Hugo over zijn bestaan. ‘Maar het dragen van die verveling, ís vaak het spannende deel. Daar hebben alle monniken last van. Het zijn vaak dingen die heel eentonig en saai lijken, die in feite fundamenteel zijn om te groeien.’
Amper de deur uit
Door de jaren heen is pater Hugo nuchterder geworden in zijn kluizenaarsbestaan. Vroeger wilde hij amper de deur uit, maar tegenwoordig doet hij niet meer moeilijk over boodschappen doen.
Pater Hugo: ‘Zolang de regelmaat van de stilte maar blijft. Als het chaotisch dreigt te worden, en ik ga rondfladderen, corrigeert mijn lichaam zichzelf. Ik functioneer dan niet goed meer.’
'Zolang de regelmaat van de stilte maar blijft, voel ik me goed'
Wat is een kluizenaar?
Een kluizenaar is iemand die zich bewust afzondert van de maatschappij waarin hij of zij leeft om daardoor niet meer te worden afgeleid en zich volledig te kunnen concentreren op God of een ander doel. Kluizenaars waren de eerste monniken. Het woord monnik betekent ‘eenzaam’ of ‘alleen’.
Een spirituele aanleg
Van jongs af aan heeft Hugo een brandende nieuwsgierigheid naar het absolute en het fundament onder de werkelijkheid. Zijn nieuwsgierigheid gaat verder dan waarom wij mensen hier op aarde zijn. Zo vraagt hij zich af waarom er überhaupt iets bestaat. Als Hugo 25 jaar is, wordt hij kluizenaar. Pater Hugo: ‘Het was niet per se een kerkelijke belangstelling, maar meer een soort spirituele aanleg.’
Hij vervolgt: ‘Iedereen heeft te maken met mystiek. Dat is in feite de vraag naar je bewustzijn. Dat gaat niet zozeer om het bestuderen van theologie of Bijbelteksten compleet uitpluizen.’
Waar gaat het dan om voor Hugo? ‘Ook mensen die niet zoveel met het fenomeen kerk hebben of die niet zo vol zitten van het hele Jezus-idee, zijn toch nieuwsgierig naar dit soort vragen over bewustzijn. Want als ik overvallen word door een gevoel dat ik niet kan beschrijven, maar wat voor mij fundamenteel is, wat gebeurt er dan eigenlijk?’
'Ook mensen die niet zo vol zijn van het hele Jezus-idee, zijn toch nieuwsgierig naar vragen over bewustzijn'
Je geest trainen
Een kluizenaar trekt zich terug uit de wereld, om in eenzaamheid God te zoeken. In de praktijk komt daar echter weinig van te terecht. Want vrijwel alle kluizenaars die ooit hebben geleefd, worden altijd druk bezocht door mensen die hen om raad komen vragen. Immers, al dat mediteren in de stilte zal toch een bepaalde wijsheid opleveren.
Cabaretier Herman Finkers is zo iemand. Hij vertelt: ‘Het is een genot om lessen te leren van pater Hugo. Ik wil niet als een kip zonder kop rondlopen op deze aarde. Levensvragen als ‘Wie ben ik?’ en ‘Waarvoor zijn we hier?’ worden doorgenomen. Je oefent en traint je geest, net als dat je in de sportschool je lichaam traint.’
Je oefent en traint je geest, net als dat je in de sportschool je lichaam traint'
Jezelf tot stralend individu kleien
Met zijn lessen hoopt pater Hugo mensen te helpen antwoorden te vinden op vragen als ‘Waar hoor ik thuis’ en ‘Wat zijn mijn wortels? Hij legt uit: ‘Deze identiteit groeit niet meer automatisch, omdat alles vormloos is en iedereen geacht wordt zichzelf tot een stralend individu te kleien.’
Rubberen bad eenden
Wie denkt dat Hugo alleen lezend uit een bijbel kennis overdraagt, heeft het mis. De kluizenaar maakt cursusmateriaal over mystieke theologie. Hij neemt podcasts op, monteert filmpjes en componeert zijn eigen muziek.
Zijn wat droge manier van vertellen komt daarbij goed van pas. Zo is te horen in een van zijn video’s: ‘Normaal zou ik dit leerstuk uitleggen met behulp van rubberen badeenden, maar die ben ik kwijt. En bovendien werd het als niet helemaal serieus beschouwd.’ Vervolgens tovert pater Hugo een wc-ontstopper tevoorschijn.
Blijf in je kluis
Volgens pater Hugo werkt het kluizenaarschap alleen als er een soort prangende, onontkoombare nieuwsgierigheid is, naar waar de wortels van dit alles hun sap vandaan zuigen. Pater Hugo: Als dat er is, is kluizenaarschap de enige weg. Blijf in je kluis, en je kluis zal je alles leren.’
Allergie voor theologie
Pater Hugo legt uit dat we in tijd leven waarin mensen allergisch zijn voor theologie. ‘Maar deze tak – de mystieke tak van theologie – die in feite gaat over de ervaring van God, daar zijn allerlei mensen nieuwsgierig naar. Ik was een beetje één oog in het land der blinden en werd achter mijn hek vandaan geplukt. Ik ben dankbaar dat het een onderwerp is waar mensen naar verlangen.’
Kijk de aflevering van Kruispunt met pater Hugo Beuker terug.
Meer verhalen zoals deze?
Schrijf je in voor de nieuwsbrief Persoonlijke verhalen
