Hij is een linkse professor, zij een schrijver en extreemrechtse activist. En ze zijn al twintig jaar getrouwd. Is dit het bewijs dat we onze politieke verschillen kunnen overbruggen?
He calls her a racist. She calls him a national masochist. They are political enemies, and they are husband and wife. https://t.co/KY9vznkyZL
— New York Times World (@nytimesworld) May 2, 2018
Helmut Lethen (79) en Caroline Sommerfeld (42) zijn allebei schrijver, maar daar houden hun gemeenschappelijke eigenschappen wel zo’n beetje op. Er ligt een hele generatie tussen hun leeftijden in en politiek gezien zijn ze ook elkaars uitersten. The New York Times ging bij hen op bezoek om te kijken hoe dit huwelijk mogelijk is. En dat vragen wij ons eerlijk gezegd ook af.
In bijna álles zijn ze het oneens met elkaar. Als zij het over identiteit heeft, dan denkt hij aan uitsluiting. Als hij het over diversiteit heeft, denkt zij aan islamisering. Hij vindt haar een racist, zij hem een nationaal masochist. Maar toch zijn ze elke dag bij elkaar. En voeren het gesprek dat volgens hen in Duitsland niet genoeg gevoerd wordt.
Generatiekloof
Hun leeftijdsverschil heeft misschien ook invloed op hun verschillende wereldbeelden. Helmut beleefde rond 1968 de hoogtijdagen van de linkse protestgeneratie. Het was de tijd van Vietnam, studentenprotesten en seksuele revolutie. En in zijn studententijd, eind jaren vijftig, was Helmut een activist. Hij flirtte met het communisme, net zoals velen van zijn generatie, die zich wilden afzetten tegen de naoorlogse elite - die volgens hem ‘nog stonken van het Nazisme’.
Caroline is van een generatie later, een kind van ouders die net zoals Helmut erg links waren. Ze herinnert zich hoe haar ouders politieke bijeenkomsten hielden in hun woonkamer, en hoe haar opa - een Nazi in de oorlog - het huis niet in kwam. “Ik ben totaal gevormd door de generatie van ‘68,” vertelt ze. “Het waren mijn ouders, mijn leraren en mijn professoren. Alles wat ik op school leerde, was gekleurd door hun ideeën.” En daar zette ze zich flink tegen af.
Het feit dat ze vrij rechts is heeft de laatste jaren voor heel veel discussies met haar man gezorgd. In 2015, toen het aantal vluchtelingen dat in Duitsland arriveerde tot in de honderdduizendtallen liep, ontdekte ze de Identitäre Bewegung, een extreemrechtse beweging waar ze zich nu voor inzet als activist. Deze beweging ziet de vluchtelingen en de islam als een gevaar dat afgewend moet worden en onderhoudt nauwe banden met bewegingen zoals PEGIDA. Helmut was juist verheugd met de komst van de vluchtelingen: “Ik geloof oprecht dat dit de eerste keer in onze geschiedenis is dat we het ‘buitenlandse’ op deze manier verwelkomd hebben,” meent hij. Je zou denken dat deze twee het geen minuut met elkaar uit zouden kunnen houden, maar niks is minder waar!
Na twintig jaar en drie kinderen praten ze nog steeds met elkaar. Heel soms is er écht ruzie, zoals twee jaar geleden. AfD-politicus Alexander Gauland had zich uitgelaten over Duitse voetballer Jérôme Boateng, die zwart is. “Mensen vinden Boateng een goede voetballer, maar ze willen hem niet als buurman,” meende hij. Caroline was het met hem eens en zei dat ze Boateng ook niet als buurman zou willen, en dat kon Helmut niet hebben. Hij ontplofte en noemde haar een racist.
Maar aanvaringen zoals deze zijn zeldzaam. “Het is goed voor rechts en links om elkaar te leren kennen,” vertelt Caroline. “Praten is altijd beter dan niet praten.” Daar zijn ze het in ieder geval wél over eens.
Links kan best naïef zijn
En naast dat het goed is om te weten wie dan die mensen zijn die zo anders denken, kun je ook nog wat van elkaar leren, meent het stel. Helmut is erachter gekomen dat linkse mensen zoals hij op zijn tijd best naïef kunnen zijn: “We vinden alles wat buitenlands is vaak hartstikke mooi, maar geven misschien niet toe dat er bepaalde waarden zijn die niet met de onze overeenkomen, zoals de scheiding tussen kerk en staat.” En Caroline is het met Helmut eens dat sommige van haar extreemrechtse compagnons ook dingen zeggen die volgens haar echt niet kunnen. “Soms klinkt het alsof ze iedereen met een links wereldbeeld willen zuiveren,” vertelt ze. “Dat soort onverdraagzaamheid is echt lelijk als het op rechts aankomt.”
“Waar er een rechts is, moet er natuurlijk ook een links zijn,” sluit ze af. En daar zijn zij en Helmut ook precies het perfecte voorbeeld van.
