Parijs (KAP), 12 maart 2023 - Metropoliet Jean (Renneteau) van Dubna, het hoofd van het aartsbisdom van orthodoxe parochies van de Russische traditie in West-Europa, heeft zich opnieuw duidelijk gedistantieerd van het standpunt van de Russisch-orthodoxe patriarch Kirill van Moskou en diens steun aan de oorlog van Rusland tegen Oekraïne veroordeeld.
In een interview met Radio Liberty beschreef metropoliet Jean Rusland als een agressor die “zeer veel internationale wetten” heeft geschonden, zo meldt de Nieuwsdienst Oosterse Kerken (NÖK) in haar huidige nummer.
Metropoliet Jean benadrukte dat hij “in geen geval akkoord gaat” met Kirills interpretatie van het Evangelie, dat oorlog rechtvaardigt. Volgens zijn “diepste overtuiging” is de missie van de Kerk het stichten van vrede. Ook is hij wars van het feit dat er in de Russisch-Orthodoxe Kerk een stemming van “onvoorwaardelijke loyaliteit” heerst en niet alleen in de staat. De metropoliet merkte met bitterheid op dat “een aanzienlijk deel van de geestelijkheid zich heeft overgegeven aan deze verderfelijke stroming” en dat tegenstanders van de oorlog ‘snel werden verwijderd”. Metropoliet Jean gelooft dat veel geestelijken het niet eens zijn met de patriarch, maar hem steunen uit angst of zwijgen.
Metropoliet Jean verwerpt ook de door Rusland aangemeten morele superioriteit, die herhaaldelijk door patriarch Kirill naar voren wordt gebracht. Hij betwijfelt of het gepast is dat Rusland “anderen lessen in moraal geeft”. Het argument dat soldaten hun zonden zouden worden vergeven als ze in de strijd zouden sneuvelen, doet denken aan zelfmoordaanslagen van “radicale islamitische bewegingen”. Maar uit de mond van een patriarch is een dergelijke verklaring “onaanvaardbaar” en “ongekend”.
Met betrekking tot de betrekkingen van de Russisch-Orthodoxe Kerk met andere kerken beschouwt de in Parijs residerende metropoliet het optreden van patriarch Kirill als een “grote, strategische, politieke en kerkelijke fout”, en dat hij daarmee buitenspel is gezet. Het is dan ook niet gemakkelijk voor het aartsbisdom West-Europa om zijn band met het patriarchaat van Moskou, waaraan het zich pas in 2019 had onderworpen, in stand te houden. Het moet zich weliswaar strikt aan het kerkelijk recht houden, maar niettemin is het geboden om “voortdurend afstand te bewaren” en ondertussen de getroffenen bijstaan. Ook de betrekkingen tussen andere orthodoxe kerken en in de oecumenische beweging als geheel hebben hieronder geleden. Hoewel “Moskou de eenheid verkondigt, vernietigt het die in feite”, aldus metropoliet Jean. Intussen heeft de Oekraïens-Orthodoxe Kerk zich van Moskou losgemaakt, wat volgens Jean zeer triest is.
De Franse orthodoxe kerkleider is nogal vaag over de eigen betrekkingen van het aartsbisdom met de Russisch-Orthodoxe Kerk en zijn toekomstige status. De betrekkingen van het aartsbisdom West-Europa met de Russisch-Orthodoxe Kerk noemt Jean “canoniek”; deze band is met de Heilige Synode van de Russisch-Orthodoxe Kerk, niet met een specifieke persoon.
Jean zegt te hopen dat niet alle leden van de Russische Heilige Synode de mening van de patriarch van Moskou delen, ook al zeggen zij dat niet openlijk. Daarom blijft het aartsbisdom verbonden met de Heilige Synode en mengt zich niet in de politiek.
De metropoliet, die in 1942 in Bordeaux werd geboren, is een van de hardste intern-orthodoxe critici van de huidige patriarch van Moskou. Kort na de aanval van Rusland op Oekraïne uitte hij publiekelijk scherpe kritiek op Kirill en veroordeelde hij het optreden van de patriarch.
Het ‘Exarchaat voor de Geloofsgemeenschappen van de Russische Traditie in West-Europa’, gevestigd in Parijs, is ontstaan uit de gemeenschappen die na de Oktoberrevolutie in 1917 door Russische emigranten in West-Europa waren gesticht. Sindsdien waren zij het langst aangesloten bij het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel. In 2018 besloot Constantinopel het exarchaat echter op te heffen en geëist dat alle parochies zich zouden onderwerpen aan de regionale ‘eparchieën van de oecumenische troon’. De achtergrond hiervan was kennelijk de vrees dat het exarchaat als geheel de positie van Moskou zou kunnen overnemen in het binnen-orthodoxe geschil over kerkstructuren in Oekraïne en zich zou kunnen losmaken van Constantinopel. De overgrote meerderheid van priesters en leken verwierp echter de ontbinding van het exarchaat. Een schisma volgde. Van de 110 geestelijken volgden er 88 metropoliet Jean, die had gevraagd om canonieke opname in het Russisch-orthodoxe patriarchaat van Moskou.