03-09-2020

De Montenegrijnse president Milo Đukanović heeft de macht van de Servisch-Orthodoxe Kerk in zijn land waarschijnlijk onderschat. De uitslag van de parlementsverkiezingen van afgelopen zondag maakt het namelijk mogelijk dat de allianties van de oppositie samen tegen Đukanović met een uiterst krappe meerderheid een regering vormen. De uitslag van de verkiezingen zou grotendeels te danken zijn aan het geschil over de anti-Servisch-orthodoxe maatregelen van het huidige bewind. 

De topkandidaat van het pro-Russische Democratische Front (DF) en leider van de oppositiecoalitie ‘Voor de toekomst van Montenegro’, Zdravko Krivokapić, haastte zich zondagavond naar de nieuwe kathedraal in Podgorica om God te danken en om metropoliet Amfilohije over de plannen van de oppositie te informeren. Video's op internet lieten zien hoe de politicus en de Servisch-orthodoxe kerkleider van Montenegro elkaar vrolijk omhelsden.

Met 41 zetels behaalde de verenigde oppositie een nipte meerderheid van de in totaal 81 zetels in het parlement van Podgorica. Krivokapić kondigde de vorming van een regering aan. Een van de pijlers voor een nieuwe coalitie, waarover de oppositie het ondanks sterk uiteenlopende standpunten eens is geworden, is de herziening van de godsdienstwet die het Montenegrijnse parlement in december aannam en die de Servisch-Orthodoxe Kerk, die in Montenegro domineert, moet dwingen een deel van haar gebouwen en grond af te staan.

Met de steun van het Patriarchaat van Belgrado had de Servisch-Orthodoxe Kerk zich fel verzet tegen de wet. Tot aan het begin van de coronacrisis hielden tienduizenden gelovigen in het publieke domein processies om blijk te geven van hun afkeer van de wet. Ook daarna waren er geregeld manifestaties, zoals bootprocessies op open zee. 

Patriarch Irinej van Belgrado heeft laten weten “zeer gelukkig” te zijn met het voornemen om een coalitie te vormen om de wetgeving gericht tegen de macht van zijn kerk terug te draaien. 

Montenegro was vanaf 1910 een koninkrijk met een onafhankelijke nationale kerk. In 1918, toen Montenegro opging in het Koninkrijk van Serven, Kroaten en Slovenen (vanaf 1929 het Koninkrijk Joegoslavië), werd de Montenegrijnse kerk deel van de Servisch-Orthodoxe Kerk. 

In 2006 werd Montenegro weer onafhankelijk. Sindsdien drongen anti-Servische facties aan op het herstel van de eigen Montenegrijns-Orthodoxe Kerk. Er is thans wel een genootschap met die naam maar die wordt niet erkend door het Oecumenisch Patriarchaat van Constantinopel, niet door het Patriarchaat van Moskou en niet door de overige autocefale kerken binnen de wereldwijde oosters-orthodoxe gemeenschap.