Tilburg, 14 juni 2021 - Theoloog en voormalig hoofdjustitieaalmoezenier Fred van Iersel neemt vrijdag afscheid als bijzonder hoogleraar aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen van Tilburg University. In zijn afscheidsrede zal hij een pleidooi houden voor de terugkeer van waarden door de overheid gedreven instituties.
Democratische waarden moet volgens professor Van Iersel in de plaats komen van het heersende pragmatisme bij de Nederlandse overheid, instellingen als bedrijven beschouwt en de burgers als klant.
De titel van de rede die Van Iersel op 18 juni vanaf 16.15 uur in de aula van Tilburg University zal uitspreken luidt: Oorlogen en geruchten van oorlogen. Over het bestaansrecht van geestelijke verzorging bij de krijgsmacht in theologisch perspectief.
Door zijn werk als adviseur theologie en beleid bij de geestelijke verzorging bij de Nederlandse krijgsmacht en zijn contacten met defensiepersoneel komt Van Iersel tot de conclusie dat de militairen niet goed zijn voorbereid op het maken van ethische afwegingen in hun werk en met name in tijden van gewapende conflicten.
In zijn rede laat Van Iersel zien hoe de ethische onverschilligheid – in de vorm van cynisme, amoreel pragmatisme en ethisch relativisme – in feite het ethisch pluralisme en daarmee de morele keuzevrijheid ondermijnt. Terwijl die nu juist de voorwaarde is voor democratische opinievorming en morele oordeelsvorming.
Zorgplicht tegenover militairen
De democratische rechtsstaat leeft van waarden die hij niet zelf vaststelt. Precies dit besef wordt volgens de scheidende hoogleraar ondermijnd door overheden die de hen toevertrouwde instituties primair zien als bedrijven. Zij genereren een cultuur van reductionistisch pragmatisme en maken daarmee hun burgers tot klant. In plaats van naar zichzelf te kijken als een door waarden gedreven organisatie die blijvend schatplichtig is aan normatieve oriëntatie, en aan mandatering door burgers.
Van Iersel maakt zich sterk voor meer en betere ethische vorming voor militairen. Het maken van morele keuzes veronderstelt niet alleen handelingsvrijheid, maar ook de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging – dus de keuze van een Godsbeeld, mensbeeld en een beeld van het goede samenleven. De overheid moet enerzijds terughoudend zijn met morele prescripties, maar heeft anderzijds op dit gebied wel een zorgplicht tegenover militairen, aldus prof. dr. Van Iersel.