22-09-2019

De Vaticaanse waarschuwing aan het adres van de Duitse Bisschoppenconferentie (DBK) aangaande de Synodale Weg lijkt weinig indruk te hebben gemaakt. Een aantal katholieke leiders verdedigt deze nu al spraakmakende kerkvergadering, die op 1 december van start gaat en over enkele jaren wordt uitgespreid. 

De DBK organiseert deze kerkvergadering samen met de lekenkoepel ZdK (Centraal Comité van Duitse Katholieken). Onderwerpen zijn seksuele moraal, priesterlijke leefwijze, macht en de rol van vrouwen. 

Het grootste bezwaar van het Vaticaan tegen de Synodale Weg betreft het aangekondigde bindende karakter van de hervormingsbesluiten die zullen worden genomen, omdat genoemde onderwerpen voorbehouden zijn aan het hoogste leergezag van de wereldkerk. Rome vindt het ook dubieus dat afgevaardigde leken evenwaardig stemrecht krijgen. 

Bisschop Felix Genn van Münster trekt zich weinig van de Vaticaanse kritiek aan. “Als Duitse Bisschoppenconferentie kunnen wij geen wetenschappelijk onderzoek naar seksueel misbruik in onze kerk laten uitvoeren en dan verder gaan tot orde van de dag”, zei hij zaterdag in de Frankfurter Allgemeine Zeitung. “Wij moeten en willen de moeizame weg volgen van het eerst in het reine komen met de slachtoffers, maar ook met de kerkelijke structuren die zulke daden mogelijk maakten en verborgen hielden.” 

“Een theologische verdieping heeft nog niemand kwaad gedaan, zeker niet de Kerk niet”, aldus Genn. De Duitsers slaan in zijn ogen geen van de wereldkerk afwijkende weg in. Volgens hem zullen de kwesties die voortkomen uit de diepe crisis waarin de Kerk zich bevindt, vroeg of laat ook in andere landen worden besproken.

Genn pleit voor een nieuwe machtsverdeling binnen de Katholieke Kerk en een nieuwe verhouding tussen leken en geestelijken. Hij is zelfs bereid “om de macht over te dragen en me te onderwerpen aan een kerkelijke administratieve jurisdictie waarin ook leken zich kunnen uitspreken”.

Ook bisschop Peter Kohlgraf van Mainz verdedigt de Synodale Weg en het bindende karakter ervan. Hij is van mening dat hervormingen noodzakelijk zijn vooraleer de Kerk “haar kerntaak” kan vervullen: evangelisatie. De bisschop zegt ervan overtuigd te zijn dat er van de Duitse Kerk een goede impuls zal uitgaan die effecten zal hebben op de universele kerk. 

Bisschop Gregor Maria Hanke van Eichstätt waarschuwde daarentegen voor te hoge verwachtingen. Hij is bang voor teleurstelling en frustratie als genomen hervormingsbesluiten uiteindelijk niet kunnen of mogen worden uitgevoerd omdat ze niet met de wereldkerk verenigbaar zouden zijn.

Priester Klaus Pfeffer, vicaris-generaal van het bisdom Essen, is niet te spreken over het negatieve geluid uit Rome. Tegenover de Westfalenpost zegt hij dat veranderingen noodzakelijk zijn. “Wie meent dat er met het oog op de crisis van de Kerk vindt dat er niets hoeft te worden veranderd, houdt de ogen gesloten.”

Thomas Sternberg, voorzitter van de ZdK, zegt dat de Katholieke Kerk in Duitsland zich in “diepe vertrouwenscrisis” bevindt. Hij pleit voor bindende besluiten door de deelnemers aan de Synodale Weg. “Als beslissingen de wereldkerk betreffen, zullen wij onze stem naar Rome brengen”, zegt hij in de Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung.

De positie van vrouwen in de Kerk is een punt dat dezer dagen onder meer door de protestbeweging Maria 2.0 fel voor het voetlicht wordt gebracht. Deze beweging weigert echter afgevaardigden naar de Synodale Weg te sturen, omdat het engagement daarmee ten koste van haar vrijheid zou gaan. 

Een van de vrouwelijke theologen die door de organisatie van de Synodale Weg was uitgenodigd om te participeren, is de Oostenrijkse hoogleraar Marianne Schlosser. Zij is lid van de Internationale Theologencommissie van de Romeinse Curie. Schlosser heeft besloten om niet mee te doen, meldt CNA Deutsch, omdat ze het niet eens is met de in haar ogen problematische fixatie op de wijding van vrouwen tot priester. Bovendien vreest ze dat de Synodale Weg polarisatie in de hand zal werken. 

Inmiddels heeft DBK-voorzitter Reinhard Marx in Vaticaanstad over de Synodale Weg een “constructief” gesprek gevoerd met de bevoegde instanties. Kardinaal Marx, moest als lid van de Kardinalenraad en als coördinator van de pauselijke Raad voor de Economie afgelopen week in Rome zijn.

Morgen begint in Fulda de vier dagen durende plenaire najaarsvergadering van de 69 leden tellende DBK. Op de agenda staat onder meer de bespreking van de eind juni gestuurde brief van paus Franciscus over de Synodale Weg en de geuite Vaticaanse bezwaren tegen de Duitse kerkvergadering. 

Een jaar geleden verscheen het onderzoekrapport Sexueller Missbrauch an Minderjährigen durch katholische Priester, Diakone und männliche Ordensangehörige im Bereich der Deutschen Bischofskonferenz, dat in opdracht van de DBK was opgesteld. Na het lezen ervan raakten vele katholieke leiders ervan overtuigd dat er drastische maatregelen moete worden genomen om de geloofwaardigheid van de Kerk te redden.