Fulda (KNA) 21 september 2021 - De rooms-katholieke bisschoppen van Duitsland zijn dezer dagen in Fulda bijeen voor hun herfstvergadering. Het Duitse episcopaat staat onder druk. Enerzijds worden zij door een groot deel van de gelovigen opgeroepen tot drastische hervomingen; anderzijds worden ze door het Vaticaan gewaarschuwd niet te ver te gaan en om geen eigen Duitse koers te varen.
De plenaire najaarsvergadering van de Duitse Bisschoppenconferentie (DBK) begon met dramatische oproepen. Voorzitter Georg Bätzing riep zijn collega’s op tot een radicale ommezwaai. Met betrekking tot het binnenkerkelijke hervormingsproces ‘Synodale Weg’ zei hij dat er snel zichtbare veranderingen moeten komen. De Duitse dialoog zou een “deuropener” kunnen zijn voor het wereldwijde Synodale Proces dat door paus Franciscus bijeengeroepen is.
Ook hervormingsgezinde groeperingen en vrouwenverenigingen demonstreerden aan het begin van de assemblee voor fundamentele hervormingen. Alleen op die manier kon de Kerk volgens hen weer geloofwaardig worden.
Intussen heeft de apostolisch nuntius in Berlijn, aartsbisschop Nikola Eterović, de Duitse bisschoppen dringend en herhaaldelijk aangespoord om de eenheid van de Kerk te bewaren en de richtlijnen van de paus op te volgen.
In zijn openingspreek dinsdagochtend zocht bisschop Bätzing van Limburg naar een diepere geestelijke en Bijbelse rechtvaardiging van het kerkhervormingsproces in Duitsland. Hij zocht ook naar aanknopingspunten met de leer van het Tweede Vaticaans Concilie, zoals bisschop Rudolf Voderholzer van Regensburg en criticus van de Synodale Weg in de aanloop herhaaldelijk had bepleit.
Volgens Bätzing is de Kerk slechts een teken en instrument van verlossing; zij moet Jezus Christus weer laten stralen. Om dit mogelijk te maken moet er sprake zijn van een radicale koerswijziging. Voor de omstreden hervormingsdebatten, zei hij, is er behoefte aan “de geest en de moed om om te keren”. Anders zouden de bisschoppen geen recht doen aan de impact van het misbruikschandaal en het drama van de toenemende ontkerkelijking in het land. Voor veel mensen in een liberale samenleving was het gedrag van de bisschoppen tot nu toe een reden om het verlossingsaanbod van de kerk af te wijzen “als aanmatigend en opdringerig en verouderd in het licht van het misbruik”, zei Bätzing. De bisschoo van Limburg voegde eraan toe dat de bisschoppen er zelf in hoge mate toe hadden bijgedragen dat de door hen verkondigde boodschap van het Evangelie niet meer wordt begrepen.
Nuntius Eterović liet in zijn groet een ander geluid horen. Hij citeerde daarbij paus Franciscus, Sint-Paulus VI en kardinaal-staatssecretaris Pietro Parolin uitvoerig. Opnieuw riep hij het Duitse episcopaat op de eenheid met de universele Kerk te bewaren en naar de paus te luisteren. Daarbij herinnerde de nuntius aan een uitspraak van Franciscus over de Duitse bisschoppen: het is geen kwade wil die velen van hen drijft, maar “een pastoraal verlangen”, dat echter “geen rekening houdt” met enkele noodzakelijke richtlijnen van de paus. Een kerkgemeenschap die probeert op eigen kracht uit haar problemen te komen, alleen vertrouwend op haar eigen kracht, haar eigen methoden en haar eigen intelligentie, kan de problemen die zij wil overwinnen zelfs vergroten.
Dat betekent geenszins “niet vooruit komen, niets veranderen en misschien zelfs niet debatteren en van mening verschillen”, citeerde Eterović verder paus
Franciscus. Maar de Kerk van Duitsland is slechts een deel van een groter geheel. De Duitse katholieken moeten “vast verenigd blijven in de eenheid van de katholieke Kerk” en mogen “de waarheden van de christelijke leer” niet compromitteren.
Aartsbisschop Eterović zinspeelde daarmee op de Synodale Weg, waarin bisschoppen en leken ook spreken over de katholieke seksuele moraal en de rol van de vrouw in de Kerk. Bisschop Bätzing zei over de hervormingsdialoog, waarvan de volgende plenaire vergadering voor volgende week is gepland, dat er snel zichtbare veranderingen moeten worden doorgevoerd.
Maandag had Bätzing in een persconferentie toegegeven dat de bisschoppen over belangrijke kwesties ver van elkaar verwijderd waren. Niettemin, zo zei hij, rekent hij erop dat het hervormingsproces tot herkenbare veranderingen zal leiden, bijvoorbeeld op het gebied van de seksuele moraal. De kerkelijke leer over seksualiteit mag volgens de DBK-voorzitter niet door de mensen als een verbodsethiek worden beschouwd. Verder zei hij dat lekengelovigen meer moeten gaan deelnemen aan het besluitvormingsproces in de kerk.
Katholieke hervormingsgroepen en vrouwenverenigingen deden een beroep op de bisschoppen in Fulda om te durven hervormen. De vicevoorzitter van de Katholische Frauengemeinschaft (KFD), hoogleraar theologie Agnes Wuckelt, riep de bisschoppen op om noodzakelijke veranderingen niet langer uit te stellen. Meer en meer vrouwen keren de Kerk de rug toe, waaronder veel oudere vrouwen. De KFD strijdt niettemin voor hervormingen, want “het is ook onze kerk, en niet alleen de kerk van de bisschoppen”.
De DBK vergadert nog tot donderdag in Fulda. Komende week nemen de meesten van hen ook deel aan de tweede plenaire vergadering van de Synodale Weg in Frankfurt.
De Synodale Weg ging op 1 december 2019 van start. Vanwege de coronacrisis moesten veel vergaderingen worden uitgesteld.
De Synodale Weg is een hervormingsproces waaraan alle geledingen van de Duitse Kerk deelnemen: lekengelovigen, afgevaardigden van maatschappelijke organisaties, religieuzen, priesters en bisschoppen.
De hervormingen betreffen vier kwesties: kerkelijke macht, de positie van de vrouw in de kerk, seksualiteit, celibaat.