Scene uit 'Small Things Like These' (2024).

Dublin, 13 januari 2025 – De Vereniging van Katholieke Priesters in Ierland (ACP) is in de bres gesprongen voor Ierse vrouwelijke religieuzen. Dat meldt het Britse magazine The Tablet. In de media en vooral in speelfilms worden ze extreem negatief afgeschilderd. Volgens de ACP durven de zusters zich daartegen niet te verdedigen, omdat ze weten dat ze dan “van veel kanten worden beschimpt”. 

In een onlangs uitgebrachte verklaring protesteert de groep priesters tegen de invloedrijke beeldvorming. “We suggereren niet dat misbruik in de doofpot moet worden gestopt. We zoeken echter wel naar evenwicht, eerlijkheid en perspectief in de presentatie van de verhalen.”

De ACP maakt zich zorgen om de gevoelens van de zusters, van wie velen nu op leeftijd zijn. “Wij kennen hen en de pijn die ze ervaren door deze weergave. De realiteit is dat de meesten een rustig, hardwerkend leven hebben geleid met een minimum aan financiële beloning. In de huidige sfeer zijn ze bang om hun stem te laten horen.”

Een van de oprichters van de ACP, pater redemptorist Tony Flannery, vertelde The Tablet dat de priesters al lang over de kwestie hadden nagedacht. “Ik veronderstel dat ik hoopte dat iemand met een officiële positie in de Ierse kerk er iets over zou zeggen. Gezien de stilte uit die hoek en het feit dat nonnen nu te oud en te bang zijn om in het openbaar te gaan, hebben we besloten om ons uit te spreken.”

Een mogelijke aanleiding dat de ACP nu van zich laat horen is volgens pater Flannery de in november uitgekomen speelfilm Small Things Like These, gebaseerd op de gelijknamige roman van Claire Keegan. In de film speelt Cillian Murphy de hoofdrol, onder meer bekend door zijn vertolking van Thomas Shelby in de tv-serie Peaky Blinders en van Robert Oppenheimer in Oppenheimer.

Small Things like These belicht het schandaal van de zogenoemde Magdalena-wasserijen in Ierland, waar jonge ‘gevallen vrouwen’ dwangarbeid verrichtten. Deze wasserijen werden vanaf de jaren 1820 tot 1996 gerund door nonnen. Een andere film daarover is The Magdalene Sisters uit 2002.

De manier waarop religieuzen in de vele films en tv-programma’s van de afgelopen dertig jaar zijn geportretteerd, vindt de ACP “oneerlijk en onevenwichtig”. Het beeld dat daardoor ontstaat is “gebaseerd op fictieve verhalen, fictie die zeker gebaseerd was op feiten, maar die zich concentreerde op één aspect van de waarheid en dat presenteerde alsof het het laatste woord was, de volledige waarheid, het totale verhaal”, aldus pater Flannery. 

De redemptorist herinnert zich zusters uit de jaren tachtig nog goed: “Ze waren jong, vol leven, opgetogen door de veranderingen van Vaticanum II en veel liberaler en ruimdenkender dan de priesters. Nu zijn ze doodsbang om zich uit te spreken. Ik neem het ze niet kwalijk in het huidige klimaat in dit land.”

Onderwijs en zorg

De ACP zegt dat vrouwelijke religieuzen de afgelopen twee eeuwen in Ierland mensen hebben onderwezen in hun scholen en verzorgd in ziekenhuizen, in een tijd dat de staat niet bereid of capabel was om dergelijke diensten te verlenen. “Ja, ze hadden industriële scholen, weeshuizen en moeder- en babytehuizen en de waarden op basis waarvan deze instellingen opereerden waren in veel gevallen geen afspiegeling van het Evangelie.”

Dat slachtoffers van misbruik in religieuze instellingen alle hulp krijgen die nodig is voor hun mogelijke herstel van het trauma van hun ervaring, is volgens de ACP vanzelfsprekend. Maar de priestervereniging wijst er tevens op dat veel mensen in Ierland uit de armoede zijn gehaald om een succesvol leven te leiden dankzij het onderwijs van de nonnen. “Veel mensen leefden ook langer en gezonder als gevolg van de zorg die ze kregen.”

De ACP benadrukt dat “achteraf gezien het perspectief verandert” en zegt dat veel religieuzen “betreuren dat hun ordes ooit de taak van de staat op zich hebben genomen om weeshuizen te runnen of betrokken zijn geraakt bij het verlenen van diensten aan alleenstaande zwangere vrouwen die niemand wilde helpen en wier families hen vaak zagen als objecten van schaamte en diepe verlegenheid”.

“De maatschappij oordeelt hard over het verleden terwijl de media elkaar proberen te overtreffen in hun veroordeling. Religieuze zusters worden verguisd: een harde non met een hard gezicht, gekleed in een traditioneel habijt, is het standaardbeeld geworden van alle nonnen in de media. Dat is onjuist en onrechtvaardig”, aldus de ACP.