Londen, 20 april 2023 - Wanneer de Britse vorst Charles III op 6 mei in Westminster Abbey wordt gekroond, zal niet langer alleen de anglicaanse staatskerk een rol spelen, maar zullen ook vertegenwoordigers van andere kerkgenootschappen en religies acte de présence geven. Dat betekent echter niet dat tijdens de plechtigheid alle geloofsovertuigingen gelijk worden behandeld. Charles zal immers worden gekroond als christelijk vorst en hoofd van de anglicaanse Kerk van Engeland.
Andere religieuze vertegenwoordigers dan de anglicaanse zullen wel kaarsen aansteken of een tekst voorlezen over gemeenschappelijke waarden, maar zullen daarbij geen woorden “hun eigen heilige geschriften” laten klinken, aldus een verklaring van de Kerk van Engeland.
De orde van dienst van de aanstaande kroningsdienst werd in mei 2013 ontworpen door aartsbisschop Justin Welby van Canterbury, kort na zijn aantreden.
In de kroningseed zweert de monarch onder meer de “wettelijk gereformeerde protestantse religie” en de status van de Church of England hoog te houden. In het meest plechtige deel van de ceremonie wordt de koning met chrisma gezalfd door de aartsbisschop.
Bij de kroning van Elizabeth II in 1953, de allereerste die rechtstreeks op televisie werd uitgezonden, was de dienst nog vrijwel uitsluitend anglicaans. Alleen een vertegenwoordiger van de presbyteriaanse Kerk van Schotland mocht de nieuwe koningin een Bijbel overhandigen. Dat komt omdat een eigenaardigheid van het staatskerkrecht wil dat de monarch van het Verenigd Koninkrijk een anglicaan is in Engeland en een presbyteriaan in Schotland.
In tegenstelling tot George VI in 1937 en Elizabeth II in 1953 zullen de voornaamste katholieke bisschoppen in het VK dit keer waarschijnlijk ook aanwezig zijn. Destijds hadden zij uit stil protest de uitnodiging voor de kroning geweigerd. Tot 2015 sloot een Engelse wet uit 1701, de zogenoemde Act of Settlement, iedereen van de erfopvolging uit die “de pauselijke godsdienst belijdt of met een papist trouwt”.
Pas sinds de zogenaamde Perth Agreement van 2015 leidt een huwelijk met een katholiek niet meer tot uitsluiting van erfopvolging. Wel moet de vorst zelf lid zijn van de anglicaanse Kerk van Engeland omdat hij nu eenmaal daarvan het hoofd is. Engelse koningen dragen de door de paus verstrekte eretitel Fidei Defensor (‘Verdediger van het Geloof’), wat niet zonder historische ironie is. Uitgerekend koning Hendrik VIII kreeg deze eer in 1521 van de Medici-paus Leo X, omdat hij op dat moment nog fel polemiseerde tegen Maarten Luther. Later brak Hendrik VIII echter met Rome omdat paus Clemens VII weigerde zijn huwelijk met Catharina van Aragon nietig te verklaren. De koning scheurde de Kerk van Engeland daarop los van de Rooms-Katholieke Kerk en riep zichzelf tot haar hoofd uit. Daarbij ontbond hij alle kloosters en verklaarde hij alle kerkelijke bezittingen tot eigendom van de Kroon.
Paus schenkt kruisrelieken voor kroning Charles (19 april 2023)
In het verleden brachten Engelse vorsten hun titel Fidei Defensor bijna uitsluitend in verband met het anglicaanse geloofsgoed. Maar tijdens de lange regeerperiode van Elizabeth II, vooral na het jaar 2000, is het bereik aanzienlijk verruimd. Haar zoon en troonopvolger Charles, nu koning, had, toen hij nog prins van Wales was, verklaard dat hij zou streven naar een multiculturele viering. Later verduidelijkte hij zijn uitspraak: hij vatte zijn taak als ‘beschermer van het geloof’ uitdrukkelijk op met betrekking tot alle religies in het koninkrijk.
Charles heeft meerdere malen laten zien dat hij niet zonder sympathie staat tegenover de Rooms-Katholieke Kerk: hij stelde zijn geplande huwelijk met Camilla Parker Bowles in april 2005 zelfs uit om de uitvaart van Johannes Paulus II niet te verstoren en om die persoonlijk bij te wonen.
In oktober 2019 was Charles voor het laatst in het Vaticaan: voor de heiligverklaring van de van oorsprong anglicaanse bekeerling John Henry Newman (1801-1890). In een tekst ter gelegenheid daarvan schreef de toekomstige koning dat deze proclamatie van de eerste heilige van Groot-Brittannië in meer dan 40 jaar “een reden tot feest, niet alleen voor het Verenigd Koninkrijk en niet alleen voor katholieken, maar ook voor allen die de waarden deelden waardoor kardinaal Newman werd geïnspireerd”.
Reflecterend over gewetensvrijheid tegenover vervolging en scepticisme schreef de kroonprins destijds: “Zij die het goddelijke zoeken in een intellectueel gezien steeds vijandiger omgeving vinden in Newman een krachtige bondgenoot die het individuele geweten verdedigde tegen het overweldigende relativisme.”
Charles wees er verder op dat kardinaal Newman het vertrouwen in de Katholieke Kerk had hersteld “terwijl deze zich opnieuw vestigde in een land waaruit zij ooit was verdreven”. De toenmalige prins van Wales zei dat er alle reden was om “deze gemeenschap te bedanken voor haar onmetelijk waardevolle bijdrage aan het leven van ons land”.
