24-07-2020

Moslims kunnen vandaag voor het eerst in 86 jaar weer gaan bidden in de Hagia Sophia in Istanbul. De voormalige patriarchale kathedraal van Constantinopel was lange tijd een museum, maar wordt ondanks internationaal protest weer als moskee in gebruik genomen.

Gelovigen krijgen wel te maken met extra maatregelen vanwege het coronavirus. Ze moeten volgens Turkse media verplicht mondkapjes dragen en hun lichaamstemperatuur laten meten.

President Recep Tayyip Erdoğan zei eerder dat hij tussen de 1.000 en 1.500 gelovigen verwacht voor het eerste vrijdaggebed in de Ayasofya.

In de zesde eeuw werd de oude kathedraal van Constantinopel in opdracht van keizer Justinianus vervangen door een nieuwe. Ook deze werd gewijd aan de Heilige Wijsheid (Αγια Σοφια). De patriarchale zetelkerk in de door Constantijn de Grote gestichte stad aan de Bosporus gold ooit als het middelpunt van de Griekstalige christenheid.

Constantinopel, hoofdstad van het Byzantijnse keizerrijk, werd op 29 mei 1453 veroverd door de Ottomanen onder leiding van de toen 21-jarige Mehmet II. Deze sultan, die de bijnaam Veroveraar (Fatih) kreeg, nam de kathedraal al op vrijdag 1 juni van dat jaar als moskee in gebruik. Na verloop van tijd kreeg de Ayasofya haar vier minaretten. 

In 1934 besloot de regering van de Republiek Turkije van de Ayasofya een museum te maken. Dat besluit werd eerder deze maand nietig verklaard door het hoogste Turkse rechtsorgaan. Meteen daarop ondertekende Erdoğan het decreet om van het imposante bouwwerk weer een islamitisch bedehuis te maken. 

In de oosters-orthodoxe wereld, met name in Griekenland en Rusland is met ontzetting gereageerd op Erdoğans besluit. Ook de Wereldraad van Kerken, paus Franciscus, de Amerikaanse Conferentie van Katholieke Bisschoppen en Kerk in Nood lieten blijken dat ze de herbestemming van de Hagia Sophia ten diepste betreuren. 

Een woordvoerder van de Turkse president liet weten dat alle mensen welkom blijven om de Ayasofya te bezoeken. Er hoeft volgens hem niet gevreesd te worden dat de christelijke mozaïeken weer zullen verdwijnen achter een plamuurlaag. Wel zullen de afbeeldingen telkens als het gezamenlijk gebed plaatsvindt, onzichtbaar worden gemaakt. Dat gebeurt onder meer door middel van doeken.