Journalist Wouter van Noort dacht vroeger dat de wetenschap alle grote vragen wel zou beantwoorden. Zo simpel is het niet, ontdekte hij - uit eigen ervaring én door veel over nieuwe ontdekkingen te schrijven. Hij spreekt erover met Annemiek Schrijver in De verwondering.
Een ‘aardbevingsjaar’, zo noemt NRC-journalist het jaar 2020. Zijn moeder overleed midden in de coronapandemie, na een moeilijk en geïsoleerd ziekbed. Tegelijk zag Wouter om zich heen hoe wetenschap en overheid krampachtig probeerden om de coronacrisis te beteugelen – met wisselend succes.
De wereld als voorspelbare machine
‘Er zat een wereldbeeld onder dat lang nuttig was, een wereld als voorspelbare machine, met onderdelen, en als je die onderdelen nauwgezet bestudeert leer je de realiteit kennen. De pandemie heeft ons geleerd dat de werkelijkheid niet zo werkt’, vertelt Wouter aan Annemiek.
Bij de dood van zijn moeder zag hij hoe deze manier van kijken op menselijk niveau zelfs traumatiserend kan werken. ‘Jezelf isoleren, afschermen, losmaken, op een filosofisch niveau niet goed, maar op menselijk niveau al helemaal niet. Dat levert pijn op.’
'Wanneer je het mysterie in taal probeert te vatten, vervliegt het'
Een groter wordend mysterie
Wouter schrijft voor NRC over nieuwe ontwikkelingen in wetenschap en technologie. Hoe meer hij erover weet, hoe meer hij zich verwondert over wat we allemaal nog niet weten. Het mysterie lijkt eerder groter te worden dan kleiner. ‘De realiteit is een veel meer organisch, levend, mysterieus geheel dan ik voorheen aannam. Dat geeft me veel rust, richting en verwondering.’
Ook al is hij zelf atheïstisch opgevoed, toch vindt Wouter inmiddels veel herkenning in religie en oude wijsheidstradities. Met name het taoïsme – een oude Chinese filosofische stroming - spreekt hem aan. ‘De echte tao is de tao die niet genoemd kan worden’, zo luidt de eerste zin van het belangrijkste boek van het taoïsme, de Tao Te Ching.
‘Daar zit zoveel wijsheid in’, vertelt Wouter. ‘Wanneer je het mysterie in taal probeert te vatten, dan vervliegt het. Het mysterie openbaart zich vooral als je jezelf van het verlangen bevrijdt om het helemaal te doorgronden.’
De inspiratietekst van Wouter van Noort
De Tao die kan worden verteld
is niet de eeuwige Tao
De naam die kan worden genoemd
is niet de eeuwige Naam.
Het onnoembare is eeuwig wezenlijk.
Het noemen in de oorsprong
van elk afzonderlijk ding.
Van verlangen bevrijd, besef je het mysterie
Door verlangen gevangen, zie je enkel manifestaties
Toch ontspringen mysterie en haar manifestaties uit dezelfde bron.
De bron is genaamd duisternis.
Duisternis in duisternis
De poort tot al het begrijpen.
- Uit: Tao Tse Ching, Lao Tse
