Bartolomé Esteban Murillo (1682)

Sint-Andreas was een van de twaalf apostelen van Jezus. Hij is de stichter van de kerk van Byzantium.

Visser
Andreas, zoon van Jona, werd geboren in Betsaïda, een stadje aan de noordkust van het Meer van Galilea. Hij en zijn broer Simon waren visser.

Petrus
Andreas besloot, getroffen door de prediking van Johannes de Doper, discipel van deze profeet te worden. In het Johannes-evangelie staat dat Andreas volgeling van Jezus werd op het moment dat hij Hem ontmoette. Het was Andreas die zijn broer Simon met Jezus in contact bracht. Jezus gaf Simon de bijnaam Petrus, die daarmee de Eerste der Apostelen werd.

Andreaskruis
Volgens een bepaalde overlevering heeft de apostel na Pinksteren het evangelie verkondigd in het huidige Bulgarije en Griekenland. Hij stierf de marteldood aan een schuinkruis (een andreaskruis of andrieskruis avant la lettre) in de streek Achaia op de noordelijke Peloponnesos omstreeks het jaar 60. Zijn relieken werden bewaard in Patras.

Stachys
In de Orthodoxe Kerk geldt Andreas als de stichter van de kerk in Byzantium, het latere Constantinopel. De overlevering wil dat de apostel ene Stachys, een van de zeventig discipelen van Jezus, als zijn plaatsbekleder had aangewezen. Daarmee werd Stachys de eerste bisschop van Byzantium. De patriarchen van Constantinopel beschouwen zichzelf als opvolgers van Sint-Stachys en dus ook van Sint-Andreas.

Feestdag
Sint-Andreas is de patroonheilige van onder andere Schotland, Rusland en Griekenland. In zowel in de Katholieke Kerk als de Orthodoxe Kerk wordt zijn feest gevierd op 30 november, volgens de legende de dag waarop hij de marteldood stierf.

Schotse vlag
Volgens een legende zou de vlag van Schotland teruggaan op een veldslag in het jaar 832. Een leger van Picten onder leiding van koning Angus mac Fergus, geholpen door een contingent Schotten werd achtervolgd door een grotere troepenmacht van Angelen en Saksen. Bij Lothian kwam het tot een confrontatie. Uit angst voor de afloop begon koning Angus te bidden; daarop zag hij een wolkenformatie van een wit andreaskruis tegen een blauwe hemel. De koning zwoer dat als hij met de hulp van Sint-Andreas de overwinning zou behalen, de apostel voortaan de patroon van Schotland zou zijn. De Schotten wonnen inderdaad en een wit schuinkruis op een hemelsblauwe achtergrond werd de Schotse vlag. Nog steeds is St Andrew's Day een nationale feestdag. In 2006 verklaarde het Schotse parlement de 30ste november tot bank holiday, hoewel banken niet verplicht zijn te sluiten als ze dat niet willen; als 30 november in een weekend valt, wordt de feestdag verplaatst naar de daaropvolgende maandag.

Opvolgers Petrus en Andreas
Telkens als de paus van Rome en de patriarch van Constantinopel elkaar ontmoeten, heeft dat een grote oecumenische betekenis. De eenheid van hun beider kerken is sinds het Grote Schisma van 1054 verbroken, maar wanneer de opvolgers van de twee broers Petrus en Andreas elkaar broederlijk treffen, geeft dat velen hoop op hereniging van beide Kerken. Een van de eerste baanbrekende aanzetten daartoe vond plaats op 7 december 1965. Paus Paulus VI en patriarch Athenagoras I hieven toen na bijna duizend jaar de wederzijdse banvloeken op.

Schedel
Als gevolg van de Ottomaanse dreiging in de Peloponnesos werd de schedel van Sint-Andreas van Patras overgebracht naar Rome. Daar had hij een ereplek in de Sint-Pietersbasiliek. In 1964 besloot paus Paulus VI de schedel terug te geven aan de stad Patras, waar hij werd geplaatst in een aan het martelaarschap van de apostel gewijde kerk.