De laatantieke Clematius-inscriptie in de Keulse Sint-Ursulakerk getuigt van het martelaarschap van verscheidene maagden, vermoedelijk begin 3e eeuw.

De Inscriptie van Clematius dateert van de 4e of 5e eeuw. Zij is te vinden in het koor van de Sint-Ursulakerk in Keulen. In een kalkzandstenen plaat is een Latijnse tekst gegraveerd die handelt over het martelaarschap van verscheidene maagden in Keulen (Colonia Claudia Ara Agrippinensium). Volgens de tekst zouden de martelaressen op de plek waar nu de Sint-Ursulakerk staat, gestorven zijn.

Inscriptietekst:

DIVINIS FLAMMEIS VISIONIB. FREQVENTER

ADMONIT. ET VIRTVTIS MAGNÆ MAI

IESTATIS MARTYRII CAELESTIVM VIRGIN

IMMINENTIVM EX PARTIB. ORIENTIS

EXSIBITVS PRO VOTO CLEMATIVS V. C. DE

PROPRIO IN LOCO SVO HANC BASILICA

VOTO QVOD DEBEBAT A FVNDAMENTIS

RESTITVIT SI QVIS AVTEM SVPER TANTAM

MAIIESTATEM HVIIVS BASILICÆ VBI SANC

TAE VIRGINES PRO NOMINE. XPI. SAN

GVINEM SVVM FVDERVNT CORPVS ALICVIIVS

DEPOSVERIT EXCEPTIS VIRCINIB. SCIAT SE

SEMPITERNIS TARTARI IGNIB. PVNIENDVM

Vertaling

De vertaling van de tekst, waarover geen eenduidigheid bestaat, zou kunnen luiden:

“Vaak vermaand door goddelijke vlammenvisioenen en aangespoord door de zeer grote kracht van de majesteit van het martelaarschap van de hemelse maagden, afkomstig uit het Oosten, heeft Clematius – een man van illustere rang – zijn gelofte gestand gedaan door op zijn eigen kosten deze basiliek op haar eigen grond, vanaf het fundament, zoals hij naar zijn gelofte verschuldigd was te doen, te herbouwen. Als iemand ergens onder de zo grote majesteit van deze basiliek, waar de heilige maagden voor de naam van Christus hun bloed vergoten hebben, iemands lijk begraaft, behoudens dat van de maagden, moge hij met het eeuwige hellevuur bestraft worden.”

Uit het Oosten

Wie Clematius was, is niet meer te achterhalen. Zijn naam is Grieks. Mogelijk was hij een edelman uit het Oost-Romeinse Rijk. Dat zou het geval kunnen zijn als 'ex partibus orientis' niet slaat op de maagden, maar op hem. Slaat het op hen, dan zouden zij afkomstig kunnen zijn uit het oostelijk deel van het Romeinse Rijk.

Historisch bewijs van St. Ursula?

De inscriptie van Clematius wordt beschouwd als een hard historisch bewijs voor het bestaan van christelijke maagden die in Keulen de marteldood zijn gestorven. Vaak wordt aangenomen dat hun executie zou hebben plaatsgehad tijdens de christenvervolging onder keizer Diocletianus (284-305). De inscriptie zou kunnen worden opgevat als de historische kern van de legende van Sint Ursula en de Elfduizend Maagden.