Een kathedraal is een kerk waar de bisschop van een bisdom zijn zetel heeft staan.
Term
Het woord 'kathedraal' wordt pas in de middeleeuwen gebruikt ter aanduiding van een bisschopskerk. In de oudheid werd gesproken van een basiliek, omdat in nagenoeg elke basiliek een cathedra stond.
Cathedra
De kathedraal is de hoofdkerk van een diocees, omdat daar de cathedra staat. De canonieke inbezitneming van een bisdom door een bisschop wordt op liturgische wijze verbeeld als de nieuwe bisschop op zijn cathedra gaat zitten.
Episcopaal
Alle kerkgenootschappen die een episcopale kerkstructuur hebben, wat betekent dat de kerkelijke hiërarchie bestaat uit bisschoppen, hebben kathedralen. Episcopaal zijn de Katholieke Kerk, de Orthodoxe Kerken, de Oud-Oriëntaalse Kerken, de Oud-Katholieke Kerk, de kerken van de Anglicaanse Gemeenschap en sommige lutherse kerken.
Plaats
Als in de Katholieke Kerk een bisdom wordt opgericht, wordt een bestaande kerk of een nog te bouwen kerk als kathedraal aangewezen. De Heilige Stoel verheft een kerk tot kathedraal. Het is uitzonderlijk maar wel mogelijk dat een kathedraal niet in de bisschopsstad staat. Dubbeldiocesen, zoals Mechelen-Brussel, München & Freising en Esztergom-Boedapest, hebben één zetelende bisschop en twee kathedralen.
Kathedraal kapittel
Een kathedraal (kathedrale kerk) kenmerkt zich niet alleen door de bisschopszetel maar ook door de koorbanken van de kanunniken van het bisdomkapittel. Dat is een groep priesters die het recht heeft in de kathedraal plechtige diensten te houden en in geval van een vacante zetel bij de paus drie bisschopskandidaten voor te dragen.
Wijdingen
De kathedraal is de aangewezen plek voor de wijding van diocesane diakens en priesters, de wijding van de oliën tijdens de Chrismamis en de uitvaarten van bisschoppen van het bisdom.
Kerkwijdingsfeest
Een katholiek kerkgebouw wordt gewijd alvorens het officieel als godshuis in gebruik wordt genomen. Het is een traditie om de kerkwijding van kathedralen te gedenken. In de eigen bisdommen worden deze verjaardagen gevierd als kerkelijk feest. In de Nederlandse bisdommen vinden die plaats op:
2 mei, kathedraal Sint-Bavo, van Haarlem-Amsterdam;
8 mei, kathedraal Sint-Laurentius en Sint-Elisabeth, van Rotterdam;
25 mei, kathedraal Sint-Jozef, van Groningen-Leeuwarden;
22 augustus, kathedraal Sint-Catharina, van Utrecht;
25 augustus, kathedraal Sint-Jan, van 's-Hertogenbosch;
3 september, kathedraal Sint-Christoffel, van Roermond;
12 december, kathedraal Sint-Antonius, van Breda.