Maximilliaan Kolbe (1894-1941) was franciscaan, priester, missionaris, kloosterstichter en journalist. Vanwege zijn verzet tegen de nazi-overheersing werd hij naar Auschwitz gestuurd. In 1982 werd hij heilig verklaard.

Minderbroeder

Raymond Kolbe werd geboren op 7 januari 1894 in de centraal-Poolse stad Zdúnska Wola. Op jonge leeftijd zou hij een visioen hebben gehad van de Heilige Maagd Maria. Deze zou hem de opdracht hebben gegeven in te treden bij de Orde der Minderbroeders Conventuelen. In 1907 werd hij novice bij de conventuelen; daarbij nam hij de kloosternaam Maximiliaan Maria aan.

Stad van de Onbevlekte

Van 1912 tot 1919 studeerde frater Maximiliaan in Rome, waar hij in 1918 tot priester werd gewijd. Hij stichtte een klooster in Polen, Japan en India. Zijn klooster in Polen noemde hij Niepokalanow, Stad van de Onbevlekte. Het Japans klooster was gevestigd in Nagasaki en bleef overeind staan bij de Amerikaanse atoombomaanval van 1945.

Grootste klooster ter wereld

Niepokalanow in Polen werd een bloeiend centrum van katholieke media. In 1939 telde de Stad van de Onbevlekte bijna 800 bewoners en was daarmee het grootste klooster ter wereld. De broeders hadden hun eigen medische faciliteiten en vormden zelfs hun eigen brandweer.

Antisemitisch?

Kolbe stond bekend om zijn heftige aanvallen op de vijanden van de Rooms-Katholieke Kerk: de Vrijmetselarij, het communisme en het liberalisme. Ook veroordeelde hij het zionisme. Kolbe zou volgens naoorlogse critici ook antisemitisch geweest zijn. Getuigen hebben verklaard dat hij zeker niet racistisch was.

Vluchtelingen

Na de Duitse inval herbergde het klooster zo'n 3000 vluchtelingen, waarvan tweederde joods was. Pater Kolbe spoorde zijn medebroeders aan te volharden in het verspreiden van anti-naziboodschappen via de eigen radio en drukpers. Hiervoor werd Kolbe in 1939 door de Duitsers gearresteerd, maar werd kort daarna vrijgelaten.

Auschwitz

In 1941 werd Kolbe voor de tweede keer opgepakt en belandde hij in Auschwitz I, het oorspronkelijke concentratiekamp en het administratieve centrum van het totale complex. Daar werden ongeveer 70.000 mensen vermoord, voornamelijk Poolse intellectuelen en Russische krijgsgevangenen.

Opoffering in hongerbunker

Nadat de SS een gevangene uit de barak van Kolbe zou hebben betrapt op een ontsnappingspoging, werden als represaillemaatregel tien mannen veroordeeld tot de hongerdood in een bunker. Kolbe bood zich aan als plaatsvervanger voor één van de tien. De SS vroeg wie Kolbe was, waarop hij antwoordde: "Ik ben een katholiek priester. Laat mij zijn plaats innemen. Ik ben oud. Hij heeft vrouw en kinderen." Het tiental werd op 31 juli 1941 ingesloten. De kampbeulen waren verbaasd dat Kolbe na een zekere tijd nog niet aan een hongeroedeem en uitdrogingsverschijnselen gestorven was. Op 14 augustus 1941 gaven ze Kolbe, die nog volledig bij bewustzijn was, een dodelijke injectie.

Heilig

Maximiliaan Maria Kolbe werd op 17 oktober 1971 zalig verklaard. Op 10 oktober 1982 verklaarde Johannes Paulus II hem tegelijkertijd tot Martelaar en tot Heilige. Franz Gajowniczek, de man in wiens plaats Maximiliaan stierf, was bij de heiligverklaring aanwezig.