De Transfiguratie of Gedaanteverandering van Jezus werd volgens de Bijbel waargenomen door de apostelen Petrus, Johannes en Jacobus. Zij zagen hoe Jezus veranderde in een hemelse gestalte en vergezeld werd door de profeten Mozes en Elia.

Drie versies

Over de Transfiguratie van Jezus wordt verteld door de Synoptici (Mt 17,1-8, Mc 9,2-8 en Lc 9,28-36). De drie verhalen komen vrijwel geheel overeen. Jezus neemt drie van zijn leerlingen (Petrus, Jakobus en Johannes) mee een berg op en verandert daar in een hemelse gestalte. Ook verschijnen de profeten Mozes en Elia. De leerlingen zagen hoe zij met Jezus spreken.

Marcus

De oudste versie is van Marcus en luidt:

Zes dagen later nam Jezus Petrus, Jakobus en Johannes met zich mee een hoge berg op, waar Hij met hen alleen was. Voor hun ogen veranderde Hij van gedaante, en zijn kleren werden schitterend wit, zoals geen bleker op aarde ze maken kan. Elia verscheen hun samen met Mozes, in gesprek met Jezus. Petrus zei daarop tegen Jezus: 'Rabbi, het is maar goed dat wij hier zijn; laten wij drie hutten maken, voor U een, en voor Mozes een, en voor Elia een.' Want hij wist niet wat hij moest zeggen; zo vol ontzag waren ze.

Wolk

Na de verschijning kwam er een wolk over hen heen. Daaruit klonk volgens de evangelist een stem die riep: 'Dit is mijn geliefde Zoon; luister naar Hem.' Toen ze rondkeken, zagen ze ineens niemand meer, alleen Jezus was bij hen. Terwijl ze van de berg afdaalden, bezwoer Jezus hun niemand te vertellen wat ze gezien hadden voordat Hij uit de doden zou zijn opgestaan.

Petrus

De Transfiguratie wordt ook vermeld in de Tweede Brief van Petrus: Toen wij u de macht en de komst van onze Heer Jezus Christus verkondigden, beriepen wij ons niet op vernuftig bedachte mythen, maar wij spraken als ooggetuigen van zijn glorie. Want Hij heeft van God de Vader eer en verheerlijking ontvangen, toen door de verheven majesteit dit woord tot Hem gericht werd: 'Dit is mijn geliefde Zoon; luister naar Hem.' En deze stem hebben wij zelf uit de hemel horen klinken, toen wij met Hem op de heilige berg verbleven. (1,16-18)

Wet en Profeten

Volgens de traditionele uitleg wilde God met de Transfiguratie de apostelen voorbereiden op Jezus' kruisdood en verrijzenis. De verschijning van Mozes en Elia onderstreept Jezus' bekrachtiging en vernieuwing van de Wet (Tora) en de Profeten (Nebiim), de twee hoofdbestanddelen van de Joodse Heilig Schrift.

Tabor

De locatie van de Transfiguratie wordt in de drie evangeliën niet genoemd. Een christelijke overlevering heeft de 'hoge berg' waarvan sprake is, geïdentificeerd als de berg Tabor. Deze 588 meter hoge berg ligt in Laag-Galilea aan de rand van de Vlakte van Jizreël. Bovenop ligt een kerk van de Franciscaanse Custodie van het Heilig Land.

Feest op 6 augustus

In de Katholieke Kerk wordt jaarlijks het feest van de Transfiguratie gevierd op 6 augustus. Het Getijdenboek zegt erover:

Veertig dagen vóór het feest van Kruisverheffing (14 september) herinnert de feestelijke viering van de Gedaanteverandering van de Heer eraan hoe Christus zijn leerlingen wilde voorbereiden op zijn dood aan het kruis. Zijn verheerlijking op de berg is niet alleen een voorspel van zijn verrijzenis, maar ook een aankondiging van onze aanneming tot kinderen van God en van de heerlijkheid die eens het gehele lichaam van Christus ten deel zal vallen.

Liturgisch gebed

De oratie in de liturgie van Transfiguratie luidt:

God, toen uw Zoon in heerlijkheid verschenen is, hebt Gij de kern van het geloof, de verwachting van het kindschap Gods, door het getuigenis van Mozes en Elia bevestigd. Verleen dat wij luisteren naar de stem van uw welbeminde Zoon en voor altijd mede-erfgenamen worden van Christus Jezus onze Heer.

Veertigdagentijd

Op de Tweede Zondag van de Veertigdagentijd wordt in de Mis het evangelie van de Transfiguratie voorgelezen. In het A-jaar leest met de versie volgens Mattheüs, in het B-jaar volgens Marcus en in het C-jaar volgens Lucas.