Het wapen van paus Benedictus XVI werd ontworpen door de Italiaanse aartsbisschop Andrea Cordero Lanza di Montezemolo.

Verschillende elementen

Het wapen van paus Benedictus XVI is doorsneden en half gedeeld en bevat elementen die ook al het aartsbisschoppelijk wapen van Joseph Ratzinger sierden, zoals de gekroonde Moor van Freising, de beer van Sint-Corbinianus en de sint-jakobsschelp. Een zilveren en een gouden sleutel, gebonden door een koord van keel bevinden zich traditiegetrouw achter het schild. Bijzonder aan het wapen is dat voor het eerst in de geschiedenis de pauselijke tiara als helmteken ontbreekt. In plaats daarvan wordt het wapen gedekt door een mijter. Ook is voor het eerst een pallium achter het wapen aangebracht.

Samenstelling van het schild

Het schild heeft, zoals gebruikelijk in de kerkelijke heraldiek, de vorm van een kelk. De hoofdkleur van het schild is keel (de heraldische aanduiding voor rood). In het midden is een gouden Sint-jakobsschelp opgenomen. Het bovenste veld 'dexter' (rechts voor de drager, links voor de kijker) toont de Gekroonde Moor in keel op een veld van goud. Het bovenste veld 'sinister' (rechts) toont de beer van de heilige Corbinianus. Beide elementen komen ook voor in het wapen van het aartsbisdom München-Freising, waar Joseph Ratzinger vanaf 1977 aartsbisschop was.

Gekroonde Moor

De Morenkop (in het Latijn: caput Aethiopis = 'hoofd van een Ethiopiër') is een gebruikelijk element in de Europese heraldiek. Hij komt ook voor op de wapens van Corsica en Sardinië, zij het dat hij daar niet met een kroon, maar met een witte band om het hoofd is afgebeeld, als om aan te duiden dat het hier een bevrijde slaaf betrof. De gekroonde Moor komt al sinds de dertiende eeuw voor op het wapen van het bisdom Freising. Volgens een legende werd het, na de Tweede Kruistocht, als wapenteken toegekend aan bisschop Otto van Freising. Een andere verklaring voor het verschijnen van de gekroonde Moor op het Freisinger wapen, is dat het een afbeelding zou zijn van Sint-Corbinianus, die Beieren kerstende.

Beer van Corbinianus

Sint-Corbinianus, patroonheilige van het aartsbisdom München-Freising, was de eerste bisschop van Freising. Hij kerstende Beieren op verzoek van paus Gregorius II. Volgens de legende zou deze Corbinianus op weg naar Rome overvallen zijn door een bruine beer. Deze beer doodde en verslond de ezel van Corbinianus, waarna de heilige erin slaagde de beer te temmen en hem voor straf zijn bagage naar Rome te laten dragen. In de heraldische afbeelding van de beer is op zijn rug nog de bagage te zien.

Sint-jakobsschelp

Augustinus

Er zijn verschillende verklaringen voor het verschijnen van een sint-jakobsschelp op het wapen van Benedictus XVI. In de eerste plaats verwijst de schelp naar een verhaal over de heilige Augustinus. Toen deze op het strand een kind met een schelp het water uit de zee zag scheppen, vroeg hij het kind wat de bedoeling van deze arbeid was. Het jongetje legde aan Augustinus uit dat het zijn bedoeling was de zee in door hem gegraven kuil te scheppen, maar dat het niet wilde lukken. Augustinus merkte naar aanleiding hiervan op dat de vergeefse pogingen van het kind hem deden denken aan zijn eigen pogingen om de oneindigheid van God te begrijpen met de beperktheden van het menselijk verstand.

Pelgrim

Een ander reden dat de sint-jakobsschelp deel uit maakt van het pauselijk wapen, is dat deze schelp het symbool is van de pelgrims. Dit vanwege de pelgrimage naar Santiago de Compostela, waar de apostel Jacobus begraven ligt. Benedictus XVI wil met deze schelp uitdrukken dat hij wil aansluiten bij zijn voorganger, de zalige paus Johannes Paulus II, wiens pontificaat gekenmerkt werd door een uitzonderlijk groot aantal buitenlandse reizen.

Klooster in Regensburg

Tenslotte komt deze schelp ook voor in het wapen van het voormalige Sint-Jacobusklooster van Regensburg, dat in de 11e eeuw werd gesticht door de Ierse missionaris Marianus Scotus. Paus Benedictus XVI wil daarmee zijn verbondenheid met de geschiedenis van de kerstening van Europa aangeven.

Herder in plaats van vorst

De traditionele pauselijke driekroon is voor het eerst in de geschiedenis vervangen door een mijter. Daarmee wilde Benedictus XVI aangeven dat de Opvolger van Petrus niet zozeer een vorst is als wel een herder. Dit werd versterkt door de toevoeging van het pallium. In oktober 2010 ontstond er verwarring toen bleek dat er toch een tiara prijkte op een nieuw kleed dat werd uitgehangen onder het Vaticaanse venster waar de paus het volk toespreekt.