26-11-2019

Paus Franciscus is van plan om de officiële katholieke kerkleer te veranderen en het gebruik en bezit van kernwapens als “immoreel” aan te merken. Dat zei de Heilige Vader dinsdag aan boord van het vliegtuig naar Rome. 

Franciscus had het bezit van kernwapens op zondag in Hiroshima al immoreel genoemd tijdens een emotionele ontmoeting met overlevenden van de Amerikaanse atoombomaanval van 6 augustus 1945. Nu zegt de paus dat zijn toespraak moet worden beschouwd als onderdeel van het magisterium, oftewel het kerkelijk leergezag. 

“Dit moet in de Catechismus van de Katholieke Kerk komen te staan”, zei de pontifex tot de meereizende journalisten. “Niet alleen het gebruik van kernwapens maar ook het bezit ervan. Omdat een ongeval bij het bezit, of de waanzin van een leider of iemand, de mensheid kan vernietigen.”

Franciscus uitte voor het eerst zijn verzet tegen de doctrine van afschrikking in 2017, tijdens een Vaticaanse congres. Hij zei toen dat het bezit van kernwapens “veroordeeld moest worden”. 

Aan drie decennia van stilzwijgende aanvaarding van nucleaire arsenalen door het Vaticaan is nu dus een einde gekomen. Johannes Paulus II was tijdens de Koude Oorlog van oordeel dat nucleaire afschrikking moreel aanvaardbaar kon zijn, zolang het gebruikt werd als een stap in de richting van wederzijdse, controleerbare ontwapening. In de daaropvolgende jaren keek de Heilige Stoel toe hoe wapenbeheersingsverdragen werden opgezegd, hoe nieuwe kernmachten ontstonden en het beleid van verzekerde wederzijdse vernietiging resulteerde in een permanente opslag van kernwapens.

Franciscus ging tijdens de persconferentie tussen Tokio en Rome ook in op de kwestie van kernenergie. Hij zei dat hij het gebruik ervan zou uitsluiten totdat wetenschappers “totale veiligheid” kunnen bieden om ervoor te zorgen dat ongelukken, natuurrampen en “gestoorde” individuen de mensheid en het milieu niet zullen vernietigen met nucleaire fall-out. Franciscus zei erbij dat het zijn “persoonlijke mening” is. 

De Japanse regering is sterk voorstander van kernenergie ondanks de “drievoudige ramp” van 2011, waarbij drie kernreactoren van Fukushima gedeeltelijk smolten na een aardbeving die een tsunami veroorzaakte. Daardoor was er sprake van nucleaire neerslag in de hele regio, waardoor 160.000 mensen moesten worden geëvacueerd.

Ook de thematiek van de doodstraf passeerde de revue tijdens de persconferentie. Een journalist vroeg de paus waarom hij in zijn toespraken in Japan niet de doodstraf had gesproken. Japan is, samen met de Verenigde Staten, een van de laatst overgebleven industrielanden waar de doodstraf nog niet is afgeschaft. 

Paus Franciscus zei dat hij zich er niet van bewust was geweest dat een ter dood veroordeelde gevangene aanwezig was bij zijn mis in de Tokyo Dome.

“We moeten de doodstraf langzaam bestrijden", zei hij, en hij erkende dat een volledige afschaffing van de doodstraf in sommige landen eenvoudigweg niet haalbaar is vanwege “politieke problemen”. Sommige landen blijven de executie van terdoodveroordeelden opschorten, zodat zij feitelijk levenslange gevangenisstraf hebben, zei de paus. Maar levenslang is volgens hem ook wreed: “Detentie zonder vooruitzicht op reïntegratie is onmenselijk.”

De bisschop van Rome werd verder gevraagd om commentaar te geven op de kwesties van zelfverdediging en de rechtvaardige oorlog, en of hij van plan was een encycliek over vrede vrij te schrijven. Hij antwoordde dat een encycliek over dat onderwerp nog niet helemaal klaar is en dat hij dat aan zijn opvolger overlaat.

Franciscus was ook kritisch over de VN, omdat zij er maar zelden in slaagt de vrede daadwerkelijk te bewaren. “Misschien moeten de Verenigde Naties een stap vooruit zetten door het vetorecht van sommige landen in de Veiligheidsraad af te schaffen”, zei hij. “Ik ben op dit vlak geen technicus, maar ik heb het gevoel dat het een mogelijkheid is.” Hij voegde eraan toe dat “het aardig zou zijn als iedereen dezelfde rechten zou hebben”.