05-04-2020

Het is vandaag Palmzondag, ook wel Palmpasen of Passiezondag genoemd. Vanwege de coronacrisis hebben priesters en ander liturgisch personeel de liturgie van deze eerste dag van de Goede Week gevierd zonder volk. Zo ook paus Franciscus. De pontificale hoogmis werd voorafgegaan door de zogeheten Palmliturgie, de rituele herdenking van de Intocht des Heren in Jeruzalem. Normaal gesproken vindt die plaats op een druk bevolkt Sint-Pietersplein met een grote processie startend bij de obelisk, maar vanwege de veiligheidsmaatregelen is de palmendienst vandaag in de Vaticaanse Basiliek gehouden.

Het was een onwerkelijk gezicht: een liturgische plechtigheid in een nagenoeg lege Sint-Pieter, die voor de gelegenheid was versierd met palmen en olijfboompjes. De enorme kerkruimte werd enkel gevuld door de paus, zijn vaste ceremoniarius, assisterende geestelijken, een groepje koorzangers, een enkele kardinaal, een klein aantal kloosterzusters en mannelijke leken, die veel verder dan 1,5 m van elkaar verwijderd zaten. En uiteraard waren er persfotografen.

De voor Vaticaanse begrippen uiterst bescheiden palmenprocessie speelde zich af vlak voor het pauselijk hoofdaltaar boven het Graf van Petrus. De hoogmis op deze Passiezondag vond echter niet aan dat altaar plaats, maar bij het Altaar van de Cathedra, in de apsis, dus helemaal achterin de basiliek.

Afwijkend van voorgaande jaren werd het Lijdensverhaal (dit A-jaar de Mattheüs-Passie) niet door drie diakens gezongen maar gewoon voorgelezen door drie priesters. Op het moment dat de evangelist oplas dat Jezus de geest gaf, knielde de 83-jarige paus neer op een bidstoel.

Het Altaar van de Cathedra is genoemd naar de relikwie van de Stoel van Sint-Petrus. Deze wordt bewaard in de enorme barokke schrijn, ontworpen door Gianlorenzo Bernini. Onder dit beroemde kunstwerk staat dezer dagen het 15de-eeuwse ‘pestkruis’ uit de kerk van Sant’Marcello al Corso. Deze crucifix zou op 27 december tijdens het buitengewone Urbi et Orbi nogal wat waterschade hebben opgelopen, omdat het urenlang in de regen had gestaan. De tv-regisseur van de live-uitzending van de pauselijke Passiezondagviering moet gedacht hebben dat het met die schade nogal meevalt, want het kruisbeeld werd tijdens de lezing van de Passie en tijdens de homilie van paus Franciscus meerdere malen close-up in beeld gebracht. Je ziet inderdaad in kleine mate wat afgebladderde verf, maar dat maakt de symboliek van dit kruis alleen maar sterker.

In veel katholieke streken is de palmprocessie een van de belangrijkste publieke uitingen van christelijk geloof. Het coronavirus heeft plaatselijke bisschoppen doen besluiten deze processies af te gelasten. Ook het hoofd van het Latijnse Patriarchaat van Jeruzalem moest dat besluit nemen. Ter vervanging gaat hij vanmiddag naar de Olijfberg om vanaf daar de heilige stad te zegenen.

Volgens de evangeliën werd Jezus in Jeruzalem als een vorst ingehaald. ‘Zoon van David’, scandeerde de menigte, die hem toejuichte met palmtakken en olijftwijgen. Met zijn intrede vervulde Jezus wat door de profeet Zacharia was voorspeld: ‘Jubel, dochter van Sion, juich dochter van Jeruzalem! Zie, uw koning komt naar u toe, hij is rechtvaardig en zegevierend; hij is nederig, hij rijdt op een ezel, op een veulen, een jong van een ezelin’ (9,9).