Goede Vrijdag 2025
Meditaties bij de Kruisweg
door Vonne van der Meer

- Meditatie 1: Jezus wordt ter dood veroordeeld                
Jezus wordt ondervraagd door Pilatus. Zijn oordeel is: onschuldig. Maar de hogepriesters volharden in hun beschuldiging. Pilatus herinnert zich de woorden van zijn vrouw. ‘Een rechtvaardige’ noemde zij Jezus. Koor van stemmen, hees van woede. ‘Kruisig Hem!’
In dit rumoer klinkt Pilatus steeds onvaster. Ondoenlijk is het soms om op de stem in jezelf te vertrouwen, en niet te zeggen wat iedereen wil horen. Ook Pilatus zwicht, en zal zijn handen wassen. Kruik en schaal staan al klaar: ‘Ik ben onschuldig aan Zijn bloed.’
Hij wast zijn handen langdurig, om de blik van de veroordeelde niet te hoeven zien.

- Meditatie 2: Jezus neemt het kruis op zijn schouders
Er is geen ontkomen aan. Hij wil ook niet anders dan de wil van zijn vader volbrengen.
Iedere stap die Hij zet, brengt hem dichter bij de dood aan het kruis, een kruis dat Hij zelf moet dragen, de poort door, de stad uit.
Zijn leerlingen zijn nergens te bekennen; zwaarder dan het kruis weegt de eenzaamheid. Dat Hij wist dat het zo zou gaan maakt het niet dragelijker.
Op de aangekondigde dood – door een vonnis of slopende ziekte – kan geen mens zich echt voorbereiden, hoeveel woorden er ook aan zijn gewijd.

- Meditatie 3: Jezus valt voor de eerste maal onder het kruis
Geen hand vrij om de val mee te breken. Gesjor aan de balken, maar niemand bevrijdt Hem van zijn last. In de verte roept iemand: ‘Zie hem daar nou op zijn knieën, de man die zoëven nog koning der joden heette.’
Hij hoort het, want Hij is een mens en niet van marmer. De woorden ketsen niet op Hem af. Hij is moe na de doorwaakte nacht in de olijfhof.
Niet achteromkijken, maar voor ogen houden waarom dit gebeurt, over alle tijden heen. Maar als Hij overeind komt, eerst op één knie en dan staand, lijkt het kruis al zwaarder.

- Meditatie 4: Jezus ontmoet zijn bedroefde moeder
Beproeving voor iedere moeder: haar kind te zien lijden. Toen Jezus nog maar een paar weken oud was, een druppel melk nog in zijn mondhoek, heeft de oude Simeon – in zijn gerimpelde handen de blakende pasgeborene – het haar al verteld: ‘En door uw eigen ziel zal een zwaard gaan.’ Hij heeft geen woord te veel gezegd. Smekend kijkt Maria haar zoon aan: ‘Blijf leven! Als ik op een dag sterf ben jij erbij – zó hoort het te gaan en niet andersom…’ Ze kan hopen en smeken zoveel ze wil. In zijn blik leest ze het antwoord.

- Meditatie 5: Simon van Cyrene helpt Jezus het kruis te dragen
Een vreemdeling uit een ver land ziet Hem langzaam naderen. Hij weet amper wie Jezus is, laat staan waar dit spektakel goed voor is. Een soldaat duwt hem naar voren.
Jezus, die een dienaar van mensen wil zijn, staat toe dat iemand Hém nu een dienst bewijst.
De balk wordt opgetild, en is meteen veel lichter. Door hulp te aanvaarden geeft Jezus Simon een rol in dit lijdensverhaal. Van een toeschouwer wordt de man uit Cyrene iemand die iets kan betekenen. De vreemde wordt naaste.

- Meditatie 6: Veronica droogt het aanschijn van Jezus
Een vrouw langs de kant van de weg ziet zijn bezwete gelaat. Niet gehinderd door angst voor soldaten – of wie dan ook – stapt ze naar voren, en ze knielt eerbiedig. Al zou Hij willen Hij kan niet om haar heen. Met haar doek die net nog te drogen hing, naar zon ruikt of naar een brood misschien dat ze zojuist heeft verkocht, wist zij zijn voorhoofd af; zijn oogleden, neusvleugels, wangen, hals. Hij bedankt haar zwijgend door haar aan te kijken. Een blik die haar voor altijd bij zal blijven, onuitwisbaar als de afdruk van zijn gezicht in haar doek.

- Meditatie 7: Jezus valt voor de tweede maal onder het kruis
Deze val is niet anders dan de eerste, maar het opstaan kost meer moeite. De straatstenen van Jeruzalem – bij Zijn intocht bedekt met zachte mantels – lijken vandaag veel harder. De stad klinkt ook anders. Geen bewonderend ‘Hosanna’ maar bedrukt gefluister.
Iedereen weet: het is niet alleen om Hem, maar ook om anderen die ik heb zien gaan. En iedereen beseft: Op een dag strompel ik zelf mijn einde tegemoet. Niemand kan het lijden van een ander aanzien, niemand kan er zijn ogen van afhouden. Staar niet, maar kijk naar binnen, en bid voor Hem.

- Meditatie 8: Jezus troost de wenende vrouwen
Drie vrouwen volgen Hem met hun geweeklaag. Bij iedere bocht staan ze er weer. Zelfs zij jammeren over wat er hier in deze smalle straat gebeurt, terwijl Hij over de stadsmuren heen kijkt, en voorbij zijn dood aan het kruis. Hun medelijden is oprecht en zijn ongeduld is het ook; zijn troostwoorden zijn niet bepaald zachtzinnig. Hij schetst een beklemmend visioen: ‘Zalig de onvruchtbaren… ‘ Het gaat maar door. Moet dat nu en met zoveel woorden? Deze vrouwen zijn niet dom of kortzichtig, alleen maar hondsverdrietig.

- Meditatie 9: Jezus valt voor de derde maal onder het kruis
Wie zou er niet ten prooi vallen aan moedeloosheid? Denken: waarom nog opstaan? Blijf toch liggen. Uitgeput richt Hij zich op. Eerst kruipend dan wankelend zal hij zijn weg vervolgen, langzaam, stap voor stap op de cadans van de psalm die Hij al zo vaak heeft gehoord, gezongen en aan anderen doorgegeven:
Moest ik gaan
door het dal
van de schaduw
des doods
kwaad zou ik
niet vrezen
want naast mij
gaat gij

- Meditatie 10: Jezus wordt ontdaan van zijn kleren
Dan is hij op Golgotha, veld bezaaid met schedels en botten. De laatste voorbereidingen worden getroffen: een leerling timmerman slaat voor de zekerheid nog een spijker in het hout. Jezus krijgt een beker gal aangereikt, bij wijze van verdoving. Dat is zo de gewoonte als er op Golgotha wordt gekruisigd. Hij weigert, Hij wil sterven bij vol bewustzijn.
‘Neem jij zijn overkleed,‘ zegt een soldaat, ‘krijg ik dat hemd, of wacht… we dobbelen erom.’ Schaamte, niet om zijn naakte lichaam maar om de wreedheid die nu blootligt.

- Meditatie 11: Jezus wordt aan het kruis genageld
Armen gespreid, spijkers eerst door de voeten. Hij kan zijn gezicht niet eens met zijn handen bedekken. Kon Hij maar sterven onder die boom daar – opgekruld als een foetus in de moederschoot. Maar het moet open en bloot in de brandende zon. Met boven zijn hoofd alleen die honende afkorting: INRI, vier letters die staan voor: Jezus van Nazareth, koning der joden. Kwellen, puur om het genot van het kwellen.
Het is van alle tijden. Nieuw is dat Hij niet om wraak roept, geen kwaad met kwaad wil vergelden. ‘Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen.’

- Meditatie 12: Jezus sterft aan het kruis
Duisternis valt op klaarlichte dag. Het wordt stil, de vogels denken dat het nacht is.
Aan de voet van het kruis staat zijn moeder met Johannes. ‘Hoor, hij zegt iets…’‘Vrouw, zie uw zoon. Zoon, zie uw moeder.’ Hij, die is grootbracht door Jozef die niet zijn vader was, weet dat een bloedband niet de enige is die standhoudt.
‘Mijn God, mijn God, waarom hebt Gij mij verlaten?’
Deze dood aan het kruis is met niets te vergelijken, van Hem alleen, maar zijn wanhoop is vroeg of laat ook de onze. Nooit was Hij ons zo nabij. Dan slaakt Hij een kreet, buigt het hoofd en geeft de geest.

- Meditatie 13: Jezus wordt van het kruis gehaald
Zo stil als de natuur eerst was, alsof ze haar adem inhield, zo ziedend gaat zij nu tekeer. De aarde beeft. De bewakers zijn van schrik gevlucht.
Het zijn anderen die nu doen wat gedaan moet worden. Kijk, Maria Magdalena zit al klaar met een lijkwade.
Het lichaam wordt voorzichtig losgemaakt. ‘Als jij zijn schouders vastpakt, neem ik zijn voeten.’ Het wil nog niet goed doordringen dat Hij dood is; wel dat Hij gestorven is, maar niet het verlies. De handelingen en het geredder – de vraag naar een graf, en waar dan; de taken, wie doet wat? – verdoven de ergste pijn. Voor rouw is het nog te vroeg.

- Meditatie 14: Jezus wordt in het graf gelegd
Het lichaam, gewikkeld in linnen, wordt in het graf gelegd; een steen zal de opening afsluiten. Maria Magdalena wil zo dicht mogelijk bij Hem blijven, en waken – het enige dat ze nu nog voor Hem kan doen. Ze kan zich geen voorstelling maken van hoe het zal zijn, zondagochtend vroeg; hoe ze het graf dan aantreft.
En wie kan dat wél? Een lijdensweg die uitmondt in een nieuw begin – het is voor niemand te bevatten.
Ook voor ons is nu het een kwestie van wachten, in stilte, op het vallen van de avond.