Istanbul, 30 november 2024 – Oecumenisch patriarch Bartholomaios van Constantinopel heeft gisteravond na de eerste vespers van het hoogfeest van de Apostel Andreas vooruitgeblikt op de 1.700ste verjaardag van het Eerste Concilie van Nicea. De orthodoxe kerkleider zei dat hij in mei 325 paus Franciscus zal ontvangen tijdens de festiviteiten in İznik, de Turkse stad waar ooit de Byzantijnse stad Nicea lag.
Gisteravond en vandaag viert het Oecumenisch Patriarchaat het hoogfeest van Sint-Andreas, de stichter van de Kerk van Byzantium. Al jaren is het de gewoonte dat de paus van Rome een officiële delegatie stuurt naar Istanbul om met deel te nemen aan de zogeheten Troondag van de Kerk van Constantinopel.
“Het is vermeldenswaard dat het feest van de Troon van de Heilige Grote Kerk van Christus ook een eervol feest is voor de Kerk van Rome, omdat haar twee stichters, de broeders naar het vlees Andreas en Petrus, samen Jezus ontmoetten en in Hem de verwachte Messias en Redder van de wereld herkenden”, zei Bartholomaios in zijn toespraak in een zaal van het kerkelijk complex in de wijk Fener in Istanbul. Daar werd bij gelegenheid van het feest een concert gegeven.
Eenheid en vrede
Na het concert verwelkomde de patriarch alle aanwezigen, in het bijzonder de officiële delegatie van de Rooms-Katholieke Kerk. Hij verwees daarbij naar de komende vieringen in mei 2025 voor de 1.700e verjaardag van het Eerste Oecumenische Concilie van Nicea.
“Bij deze gelegenheid zullen we in mei onze dierbare broeder, Zijne Heiligheid de Paus, ontvangen. En we zullen de vreugde hebben om te bidden voor de eenheid van de Kerk,” zei Bartholomaios. Hij voegde eraan toe dat de Kerk van Constantinopel er altijd naar heeft gestreefd om als pionier te dienen in het bevorderen van betekenisvolle ontmoetingen tussen volkeren en tradities, en de gemeenschappelijke verantwoordelijkheid van allen benadrukkend om vrede en solidariteit in de wereld te bevorderen.
“Er is terecht gezegd dat ‘voor vrede veel meer moed nodig is dan voor oorlog’. Moge God de machtigen der aarde verlichten om vrede te stichten in de wereld en moge wij allen een vreedzaam en rustig leven leiden, bezig met werken van liefde en het scheppen van beschaving,” merkte de patriarch op. Hij wees erop dat in onze complexe en vaak onrustige wereld de roep om vreedzame co-existentie dringender is dan ooit. “Onze Heilige Stoel is zeer toegewijd aan dit werk en streeft ernaar bruggen te bouwen tussen religies, culturen en naties,” zei hij, en verwees naar de inspanningen van de Metropolitaanse Kerk om de wereldgemeenschap bewust te maken van alles wat wordt geleden door mensen die getroffen zijn door oorlog, ontheemding, mensenhandel, de klimaatcrisis en armoede. “We bidden voortdurend voor vrede in Oekraïne, het Midden-Oosten en alle door oorlog verscheurde regio's, zodat het licht van verzoening helder mag schijnen in de duisternis van conflicten”, aldus de Byzantijnse kerkleider.
Turkije
Bartholomaios wees erop dat het Oecumenisch Patriarchaat in de loop der tijd een brug is geweest voor de ontwikkeling van vriendschapsbanden tussen Turkije en Griekenland, en ook voor de bevordering van culturele toeristische activiteiten tussen deze twee landen. “We zijn vastbesloten om deze inspanning voort te zetten,” zei hij, en riep de relevante autoriteiten op om in deze richting te helpen.
Elders in zijn toespraak verwees Batholomaios naar zijn wens om de theologische school van Halki, die 53 jaar geleden door de Turkse autoriteiten werd gesloten, te heropenen en benadrukte hij dat het overleg dat op initiatief van de president van de Republiek Turkije is gestart, wordt voortgezet. “We zijn erg optimistisch dat de heilige wens van ons allemaal zal worden vervuld. We hopen dat de gesprekken zo snel mogelijk worden afgerond en dat onze school weer een plaats van onderwijs en cultuur wordt.”
Concilie van Nicea
De 1.700ste verjaardag van het door keizer Constantijn I bijeengeroepen Eerste Oecumenische Concilie van Nicea wordt komende jaar op verschillende manieren herdacht. Zowel de Rooms-Katholieke Kerk als de Orthodoxe Kerk hebben plannen om deze historische kerkvergadering gezamenlijk te vieren.
Het Oecumenisch Patriarchaat is bezig met de voorbereiding van een viering in İznik. De exacte locatie aldaar is nog niet bekend.
De plek waar het concilie in 325 werd gehouden, was hoogstwaarschijnlijk het keizerlijk paleis van Nicea. Dit complex lag mogelijk aan de rand van de stad en in de buurt van Askania, het zich daar bevindende meer, het huidige İznik Gölü. Van het paleis is niets meer zichtbaar; de ruïnes zijn wellicht verdwenen door aardbevingen en herhaaldelijke aanpassingen van het landschap.
In de stad İznik zelf zijn nog steeds Byzantijnse gebouwen te vinden, zoals de Hagia Sophia-moskee. Dit gebouw was oorspronkelijk een basilicale kerk. In het jaar 787 vond daar het Tweede Oecumenische Concilie van Nicea plaats, de kerkvergadering die een einde maakte aan het iconoclasme (de Byzantijnse beeldenstorm) door te stellen dat de verering van iconen geen afgoderij was.
Naast de kerkelijke viering in İznik wordt er in oktober 2025 een aparte conferentie georganiseerd in Istanbul, dat ongeveer 140 km van İznik verwijderd ligt. Deze bijeenkomst zal zich richten op theologische en culturele aspecten van het concilie.