Rome, 25 december 2022 - Paus Franciscus heeft vandaag zijn traditionele kersttoespraak gehouden vanaf de centrale loggia van de façade van de Vaticaanse Basiliek. Daarna bad de 86-jarige pontifex het Engel des Heren en gaf hij de pauselijke zegen Urbi et orbi.
In zijn kerstboodschap sprak Franciscus zoals gewoonlijk over de ellende in de wereld, met name over de diverse oorlogen die thans woeden.
“Moge onze blik gevuld zijn met de gezichten van onze Oekraïense broeders en zusters, die deze kerst in het donker, in de kou of ver van huis leven vanwege de verwoesting die tien maanden oorlog heeft aangericht”, aldus een passage uit de toespraak.
De paus bad dat Jezus Christus de harten verandert van de machthebbers opdat zij de wapen laten zwijgen en “onmiddellijk een einde maken aan deze zinloze oorlog”.
Het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk sprak de hoop uit dat het Kerstkind blijft inspireren tot “concrete gebaren van solidariteit om allen die lijden bij te staan”.
De bisschop van Rome hekelde de heersers die voedselvoorziening als wapen gebruiken. Hij verwees daarmee naar de gevolgen van de oorlog in Oekraïne voor de graanexport. Franciscus zei dat het weer de allerarmsten zijn die de rekening betalen voor oorlogszuchtige politiek.
Gisteravond riep de paus tijdens de nachtmis in de Sint-Pietersbasiliek de gelovigen op armen en oorlogsgedupeerden te helpen. Franciscus noemde Rusland niet specifiek, maar zei wel dat hebzucht en lust naar macht in de wereld zo groot zijn dat sommigen “zelfs hun buren verorberen”.
Franciscus was niet zelf de hoofdcelebrant van de kerstnachtmis. Wel legde hij, gezeten in een rolstoel, het beeldje van het Kindje Jezus, in de kribbe.
INTEGRALE TEXT KERSTTOESPRAAK:
Dierbare broeders en zusters van Rome en van de hele wereld, Zalig Kerstfeest!
Moge de Heer Jezus, geboren uit de maagd Maria, u al Gods liefde brengen, de bron van vertrouwen en hoop; en moge hij u de gave van vrede brengen, die de engelen aan de herders van Bethlehem aankondigden: “Eer aan God in den hoge, en op aarde vrede onder de mensen, die hij liefheeft” (Lc. 2, 14).
Op deze feestdag richten we onze blik op Bethlehem. De Heer komt ter wereld in een grot en wordt in een kribbe voor dieren gelegd, omdat zijn ouders geen huis konden vinden, hoewel de tijd voor Maria was aangebroken om te baren. Hij komt onder ons in de stilte en de duisternis van de nacht, omdat het Woord van God geen behoefte heeft aan schijnwerpers of het rumoer van menselijke stemmen. Hijzelf is het Woord dat zin geeft aan het bestaan, het licht dat de weg verlicht. “Het ware licht is in de wereld gekomen”, zegt het Evangelie, “het licht dat ieder mens verlicht” (Joh. 1, 9).
Jezus is in ons midden geboren, hij is God-met-ons. Hij komt ons dagelijks leven begeleiden, om alles met ons te delen, vreugde en verdriet, hoop en zorgen. Hij komt als een hulpeloos kind. Hij is geboren in de kou, arm onder de armen. Hij heeft alles nodig en klopt aan de deur van ons hart om warmte en onderdak te vinden.
Laten we ons, net als de herders van Bethlehem, laten omhullen door licht en gaan kijken naar het teken dat God ons heeft gegeven. Laten we de loomheid van de geestelijke slaap en de valse beelden van het feest die ons doen vergeten wie de celebrant is, overwinnen. Laten we het lawaai achter ons laten dat het hart verdooft en ons ertoe aanzet versieringen en geschenken voor te bereiden in plaats van de gebeurtenis te overwegen: de Zoon van God die voor ons geboren is.
Broeders en zusters, laten we ons wenden tot Bethlehem, waar het eerste gejammer van de Vredevorst weerklinkt. Ja, want hijzelf, Jezus, is onze vrede: die vrede die de wereld niet kan geven en die God de Vader aan de mensheid heeft gegeven door zijn Zoon in de wereld te zenden. Sint-Leo de Grote heeft een uitdrukking die, in de beknoptheid van de Latijnse taal, de boodschap van deze dag samenvat: “Natalis Domini, Natalis est pacis”, “Het feest van de geboorte van de Heer is dat van de geboorte van de vrede” (Preek 26:5).
Jezus Christus is ook de weg van de vrede. Hij heeft door zijn incarnatie, passie, dood en verrijzenis de weg geopend van een gesloten wereld, onderdrukt door de duisternis van vijandschap en oorlog, naar een open wereld, vrij om in broederschap en vrede te leven. Laten we dit pad volgen! Maar om dit te kunnen doen, om achter Jezus aan te kunnen lopen, moeten we ons ontdoen van de lasten die ons belemmeren en ons vasthouden.
En wat zijn deze lasten? Wat is deze ballast? Het zijn dezelfde negatieve passies die koning Herodes en zijn hof verhinderden de geboorte van Jezus te erkennen en te verwelkomen: gehechtheid aan macht en geld, hoogmoed, huichelarij, leugens. Deze lasten beletten ons naar Bethlehem te gaan, sluiten ons uit van de genade van Kerstmis en sluiten de toegang af tot de weg van de vrede. En inderdaad, we moeten met droefheid vaststellen dat terwijl we de Vredevorst krijgen, de oorlogswinden ijskoud over de mensheid blijven waaien.
Als we willen dat het Kerstmis wordt, het Kerstmis van Jezus en van de vrede, laten we dan naar Bethlehem kijken en onze blik vestigen op het gezicht van het Kind dat voor ons geboren is! En laten we in dat kleine onschuldige gezichtje dat van de kinderen herkennen die overal ter wereld naar vrede verlangen.
Moge onze blik gevuld zijn met de gezichten van onze Oekraïense broeders en zusters, die deze kerst in het donker, in de kou of ver van huis leven vanwege de verwoesting die tien maanden oorlog heeft aangericht. Moge de Heer ons klaarmaken om concrete gebaren van solidariteit te maken om hen die lijden te helpen, en de geesten te verlichten van hen die de macht hebben om de wapens het zwijgen op te leggen en onmiddellijk een einde te maken aan deze zinloze oorlog! Helaas luisteren mensen liever naar andere redenen, gedicteerd door de logica van de wereld. Maar de stem van het kind, wie luistert daarnaar?
Onze tijd kent ook een ernstig gebrek aan vrede in andere regio's, in andere gebieden van deze derde wereldoorlog. Laten we denken aan Syrië, dat nog steeds gekweld wordt door een conflict dat naar de achtergrond is verdwenen maar niet voorbij is; en laten we denken aan het Heilige Land, waar het geweld en de botsingen de laatste maanden zijn toegenomen, met doden en gewonden. Wij smeken de Heer dat daar, in het land waar hij is geboren, de dialoog en het zoeken naar wederzijds vertrouwen tussen Israëli's en Palestijnen weer op gang mogen komen. Moge het Kind Jezus de christelijke gemeenschappen in het hele Midden-Oosten steunen, zodat in elk van die landen de schoonheid van broederlijke coëxistentie tussen mensen met verschillende geloofsovertuigingen kan worden ervaren. Help in het bijzonder Libanon, opdat het eindelijk weer opstaat, met de steun van de internationale gemeenschap en met de kracht van broederschap en solidariteit.
Moge het licht van Christus het Sahelgebied verlichten, waar de vreedzame coëxistentie van volkeren en tradities wordt verbrijzeld door botsingen en geweld. Moge hij leiden naar een duurzame wapenstilstand in Jemen en naar verzoening in Myanmar en Iran, zodat alle bloedvergieten ophoudt. Inspireer de politieke autoriteiten en alle mensen van goede wil op het Amerikaanse continent om te werken aan de pacificatie van de politieke en sociale spanningen in verschillende landen; ik denk met name aan het Haïtiaanse volk dat al zo lang lijdt.
Laten we op deze dag, waarop het goed is om ons rond de gedekte tafel te verzamelen, onze ogen niet afhouden van Bethlehem, dat ‘huis van brood’ betekent, en denken aan de mensen die honger lijden, vooral kinderen, terwijl elke dag grote hoeveelheden voedsel worden verspild en middelen worden besteed aan wapens. De oorlog in Oekraïne heeft de situatie nog verergerd, waardoor hele bevolkingsgroepen het risico lopen van hongersnood, vooral in Afghanistan en de landen van de Hoorn van Afrika. Elke oorlog, zo weten we, veroorzaakt honger en buit voedsel zelf uit als wapen, waardoor het niet kan worden uitgedeeld aan bevolkingsgroepen die toch al lijden. Laten wij ons op deze dag, lerend van de Vredevorst, allen inzetten, in de eerste plaats zij die politieke verantwoordelijkheid dragen, opdat voedsel slechts een instrument van vrede kan zijn. Terwijl wij genieten van de vreugde van de hereniging met onze geliefden, moeten wij denken aan de gezinnen die het zwaarst getroffen zijn door het leven, en aan hen die het in deze tijd van economische crisis moeilijk hebben door werkloosheid en gebrek aan levensbehoeften.
Beste broeders en zusters, net als toen komt Jezus, het ware licht, naar een wereld die ziek is van onverschilligheid, die hem niet verwelkomt (vgl. Joh. 1, 11), hem zelfs afwijst, zoals veel vreemdelingen overkomt, of hem negeert, zoals wij maar al te vaak doen met de armen. Laten we vandaag niet de vele vluchtelingen en ontheemden vergeten die bij ons aankloppen op zoek naar troost, warmte en voedsel. Laten we de gemarginaliseerden, de eenzamen, de wezen en de ouderen die dreigen te worden afgedankt niet vergeten, de gevangenen die we alleen vanwege hun fouten bekijken en niet als mensen.
Bethlehem toont ons de eenvoud van God, die zich niet openbaart aan wijzen en geleerden, maar aan kleinen, aan hen wier hart zuiver en open is (vgl. Mt 11,25). Laten ook wij, net als de herders, onverwijld gaan en ons verbazen over de ondenkbare gebeurtenis dat God mens is geworden voor ons heil. Hij die de bron is van al het goede wordt arm en smeekt om onze arme menselijkheid. Laten we ons laten bewegen door Gods liefde en Jezus volgen, die zich van zijn glorie heeft ontdaan om ons deelgenoot te maken van zijn volheid.
Zalig kerstfeest voor iedereen!