28-05-2019

De Mexicaanse journalist en schrijver Valentina Alazraki is sinds 1974 de correspondent in het Vaticaan voor Televisa. In een exclusief tv-interview, dat vandaag is uitgezonden, stelt ze paus Franciscus vragen, variërend van abortus en homoseksualiteit tot migratie en vrouwenonderdrukking. 

Bruggen in plaats van muren

Een van de eerste vragen betreft de Amerikaanse grensmuur met Mexico. Paus Franciscus antwoordt door te herhalen wat hij altijd heeft gezegd, namelijk dat “wie muren bouwt, een gevangene wordt van dezelfde muren die hij bouwt.... In plaats daarvan maken degenen die bruggen bouwen vrienden, schudden elkaar de hand, zelfs als ze aan de andere kant blijven.... Maar er is dialoog”, zegt hij.

Jongeren

Wat de jongeren betreft, waarschuwt de paus voor het risico dat zij “hun wortels verliezen”. Hij bevestigt zijn advies “aan jongeren om met oude mensen te praten, en de ouderen om met de jongeren te praten, want.... een boom kan niet groeien als we de wortels ervan afsnijden”. Franciscu moedigt de jongeren aan “de dialoog met de wortels aan te gaan, de cultuur van de wortels te ontvangen. Dan groeien jullie, bloeien jullie en dragen jullie vruchten”.

Geweld tegen vrouwen

De paus gaat ook in op de kwestie van geweld tegen vrouwen. Zonder te proberen “een sociologische verklaring” te geven, zegt Zijne Heiligheid wel dat “vrouwen nog steeds op de tweede plaats staan” en dat het feit dat ze op de tweede plaats staan vaak betekent dat ze “object van slavernij zijn”. Hier geeft hij het voorbeeld van geprostitueerde vrouwen en spreekt hij over zijn eigen bezoek dat hij onlangs aan een opvanghuis in Rome bracht. Franciscus prijst verder de rol van de vrouwen: “De wereld zonder vrouwen werkt niet.”

Relatie met de media

In het interview beantwoordt paus Bergoglio ook een vraag over zijn relatie met de media: “Ik voel me op mijn gemak”, zegt hij. “Ik vertel je de waarheid, nietwaar?” Franciscus geeft toe dat “de vragen soms lastig te beantwoorden zijn”, maar hij dankt de journalisten voor hun geduld. “Sommige vragen hebben me aan het denken gezet”, vervolgt hij en geeft het voorbeeld van de reis naar Chili toen journalisten hem vroegen over vermeende gevallen van seksueel misbruik in het land. “Het waren vooral enkele van de vragen die tijdens de terugvlucht mij met veel respect werden gesteld”, zei hij. Die hielpen hem te beseffen dat hij niet voldoende geïnformeerd was over het onderwerp. De paus zegt dat hij bij zijn terugkeer in Rome erover na begon te denken. “Ik dacht na, bad, vroeg om advies en besloot een apostolisch visitator te sturen, die ontdekte wat ik niet had geweten. Dus die vragen hebben mij echt geholpen”, aldus de pontifex.

De affaire-McCarrick

Het interview gaat ook in op het communiceren van informatie en de noodzaak om zaken te verduidelijken aan zowel de pers als de kerkgangers. Hier bevestigt Franciscus dat als iemand van onoirbare zaken wordt beschuldigd er in eerste instantie van moet worden uitgegaan dat die persoon onschuldig is. De zaak-McCarrick was volgens de paus echter anders, omdat de feiten helder waren. Dat stelde hem in staar om “voorafgaande aan het proces tot een conclusie te komen” en de emeritus aartsbisschop van Washington uit zowel het kardinalaat als de clericale staat te verwijderen.

De kwestie-Viganò

Het interview gaat verder met een vraag over het stilzwijgen van de paus over onbeantwoorde beschuldigingen van de voormalige nuntius in de VS, aartsbisschop Carlo Maria Viganò. “Degenen die het Romeinse recht hebben gemaakt, zeggen dat zwijgen een manier van spreken is”, antwoordt hij. Franciscus zegt ook dat hij in het geval van Viganò de keuze heeft gemaakt om de integriteit van de journalisten te vertrouwen: “Ik zei tegen hen: kijk, jullie hebben alle gegevens, bestudeer ze en trek zelf conclusies. En het resultaat was goed. Het was beter dan als ik het zou hebben proberen uit te leggen, om mezelf te verdedigen”. 

Paus Franciscus bevestigt dat hij niets wist van het onzedelijke gedrag McCarrick: “Ik heb meerdere malen aangegeven dat ik het niet wist, geen idee.... anders zou ik niet hebben gezwegen”. Hij verklaart opnieuw zijn stilzwijgen en zegt “ten eerste was het bewijs er voor jullie om te beoordelen” en ten tweede vanwege het voorbeeld van Jezus: "Op momenten van wreedheid kun je niet spreken, omdat het de zaak verergert. Alles zal zich tegen je keren. De Heer heeft ons dat geleerd en ik volg het na.”

Migranten en vluchtelingen

De paus beantwoordt ook vragen over migranten en vluchtelingen, iets wat hij een topprioriteit noemt in het huidige wereldscenario. “Het fenomeen migratie is van dien aard dat ik de Migrantensectie van het Dicasterie voor de Bevordering van de Integrale Menselijke Ontwikkeling in eigen handen heb genomen. Elke dag krijgen we nieuws over meer doden in het Middellandse Zeegebied, merkt hij op. Paus Franciscus becommentarieert de problemen die voortvloeien uit het feit dat sommige politieke leiders een beleid voeren dat de havens sluit, waardoor de schepen met migranten en vluchtelingen verplicht worden om terug te keren naar gevaarlijke wateren. De Heilige Vader herhaalt zijn overtuiging dat we niet alleen het hart moeten hebben vreemdelingen te verwelkomen maar ook het proces van “begeleiding, kansenvergroting en integratie” moeten voortzetten.

Paus Franciscus erkent dat niet alle landen in staat zijn om dat proces te volgen, maar hij nodigt de leiders uit om na te denken over de mate waarin zij daartoe in staat zijn, en dat vereist zowel dialoog als overeenstemming, zegt hij.

De bisschop van Rome noemt ook de realiteit van de humanitaire corridors als een positieve reactie op de wereldwijde noodsituatie. Hij geeft het voorbeeld van Zweden, “omdat tijdens de dictaturen in de jaren '70 in Argentinië en in Latijns-Amerika, de zogeheten ‘Operatie Condor’ zeer goed werkte". De Argentijnse paus legt uit dat Zweden dankzij dat project veel Latijns-Amerikaanse vluchtelingen heeft ontvangen. Ze werden welkom geheten, kregen taalcursussen, tijdelijke huisvesting en hulp bij het zoeken naar werk. Zweden was in staat om dit te doen, zegt hij, hoewel het vandaag de dag moeilijker is vanwege de aantallen. Hij zegt echter dat het systeem heeft gewerkt, waarbij een aantal van de kinderen van die migranten, die vandaag de dag ministers zijn, worden genoemd.

Franciscus gaat verder met te zeggen dat wanneer landen politieke afspraken maken en grenzen stellen, de migranten - die de zwakste en kwetsbaarste zijn - het slachtoffer worden van mensenhandel, slavernij en marteling. Hij spreekt ook over de noodzaak van veiligheid voor degenen die gerepatrieerd worden: “Om terug te keren hebben we een dialoog met het land van herkomst nodig, niet alleen het bouwen van een muur of het sluiten van de deuren van het huis.”

Waarom geeft de paus tegenwoordig zoveel om migranten en praat hij zoveel over migranten? “Omdat het een brandende kwestie is", zegt hij. Maar hij blijft ook gebrand op de zaken die het menselijk leven zelf aangaan, zoals abortus en euthanasie.

Abortus

Over het onderwerp abortus, zegt de paus, stelt hij altijd twee duidelijke vragen: “Is het eerlijk om een mensenleven uit te schakelen om een probleem op te lossen? Het antwoord daarop is: nee. Tweede vraag: is het eerlijk om een sluipschutter te betalen om een probleem op te lossen? Nee. Abortus is geen religieus probleem in die zin dat ik, alleen omdat ik katholiek ben, geen abortus mag plegen. Het is een menselijk probleem. Het is een probleem van het elimineren van een mensenleven. Punt uit.”

Relaties met overheden

In het interview heeft de paus het ook over zijn reizen naar landen waarvan de politieke leiders voorvechters kunnen zijn van beleid waarmee hij het niet eens is. Paus Franciscus zegt dat hij altijd streeft naar een dialoog en naar het best mogelijke resultaat. In zijn toespraken, zegt hij, bespreekt hij op algemene wijze wat de problemen van een land kunnen zijn, maar tijdens persoonlijke ontmoetingen met leiders probeert hij hem aan te moedigen het goede te doen. “Ik vind iets goeds in iedereen. Dat kan de goede wil zijn, ook bij niet-gelovigen, die altijd wel iets goeds doen.” Slecht over anderen praten levert volgens Franciscus nooit iets goeds op. 

Roddel

Voor het eerst onthult de paus dat ‘Spreek niet slecht over anderen’ de titel is van een pamflet dat hij onder de medewerkers van de Romeinse Curie en van Vaticaanstad heeft verspreid. “Roddel is een universele tekortkoming en dat geldt voor iedereen: voor heersers, niet-heersers, kinderen, jongeren, mannen, vrouwen, iedereen. Ze zeggen dat vrouwen meer roddels zijn: onzin! Mannen zijn ook roddelaars.”

Een andere vraag in het interview richt zich op mogelijke controverses die voortkomen uit gebaren en woorden die privé tegen individuen worden gesproken, zoals toen Franciscus een transseksueel en zijn partner omarmde die hij in Casa Santa Marta had ontvangen, of zijn telefoongesprek met een gescheiden en hertrouwde Argentijnse vrouw, waarin hij naar verluidt gezegd zou hebben gezegd dat ze gerust te communie kon gaan. “Soms zeggen mensen, vanwege hun enthousiasme dat ze contact met de paus hebben gehad, meer dan de paus feitelijk heeft gezegd. Laten we daar rekening mee houden.” Toch, zo voegt Franciscus eraan toe, zijn wij allemaal kinderen van God en niemand mag worden weggeworpen. “Ik kan iemand niet zeggen dat zijn of haar gedrag in overeenstemming is met wat de Kerk wil (....), maar ik moet hem of haar wel de waarheid vertellen: ‘Je bent een kind van God en God wil dat je zo bent en dat je het met God regelt.” God houdt van al zijn kinderen, zegt de paus. Specifiek met betrekking tot de dame uit Argentinië zegt de paus dat hij zich niet precies meer herinnert wat hij tegen haar gezegd heeft: “Ik zal haar gezegd hebben: ‘Kijk in 'Amoris laetitia', daar staat wat je moet doen'.”

Homoseksualiteit

De paus onderstreept zijn geloof dat wij allemaal Gods kinderen zijn en herhaalt zijn standpunt over het feit dat gezinnen al hun kinderen moeten liefhebben en erbij moeten betrekken, met inbegrip van homoseksuelen. Hij ontkent met klem dat hij ooit gezegd heeft dat homoseksuelen een psychiater nodig hebben. Maar, voegt hij eraan toe, dat betekent niet “dat ik homoseksuele handelingen goedkeur, verre van dat”.

Tot slot verduidelijkt paus Franciscus zijn beroemde uitspraak: "Wie ben ik om te oordelen?" Hij maakte die opmerking tijdens een vliegtuigpersconferentje in de zomer van 2013 bij zijn terugkeer uit Rio de Janeiro. Die opmerking wekte blijkbaar veel verwachtingen binnen de wereldwijde homoseksuele gemeenschap, die hoopte dat hij verder zou gaan. In het interview met Televisa merkt Franciscus echter op dat de katholieke leer op dat punt niet is veranderd. Hij waarschuwt voor de verleiding om woorden uit hun context te halen en definieert zichzelf wat betreft de doctrine als “conservatief”.