Vaticaanstad, 23 januari 2021 - Paus Franciscus heeft in zijn vandaag uitgebrachte jaarlijkse boodschap voor Wereldcommunicatiedag gewaarschuwd voor media die het publiek misleiden met valse informatie. De Heilige Vader signaleert dat het gevaar om verkeerd te worden voorgelicht steeds groter wordt door het gemak waarmee nepnieuws snel kan worden verspreid. Hij pleit voor een journalistiek die nieuws uit de concrete werkelijkheid haalt in plaats van een die voorhanden zijnd materiaal simpelweg kopieert.
Elk jaar rond de gedachtenis van Sint-Franciscus van Sales (24 januari), patroon der journalisten, publiceert de Heilige Stoel een boodschap van de pontifex voor de viering van de Mondiale Dag van de Sociale Communicatiemiddelen. De 55ste editie van deze katholieke themadag wordt dit jaar op 16 mei gehouden. Het Bijbelse motto van deze editie is ‘Kom en zie’ (Joh 1,46), een oproep van Filippus aan Nathanaël om zelf waar te nemen wie Jezus uit Nazareth is.
“We weten al enige tijd dat nieuws en zelfs beelden [deepfake] gemakkelijk kunnen worden gemanipuleerd, om een aantal redenen, soms gewoon uit puur narcisme”, schrijft de paus. “Kritisch zijn in dit opzicht is niet het demoniseren van het internet, maar eerder een aansporing tot meer onderscheidingsvermogen en verantwoordelijkheid voor zowel de verzonden als de ontvangen inhoud.”
Franciscus wijst erop dat ieder van ons verantwoordelijk is “voor de communicatie die we verzorgen, voor de informatie die we delen, voor de controle die we kunnen uitoefenen over nepnieuws door het aan de kaak te stellen”. Alle mensen hebben de morele plicht om te “getuigen van de waarheid”.
Franciscus hekelt de verspreiding van vervlakkende berichten. Ook veroordeelt hij media die “voorverpakte” en “autoreferentiële” [‘naar zichzelf verwijzende’] informatie aanbieden. Hij betreurt het dat deze bedrijven steeds minder in staat zijn “de waarheid van de dingen en het concrete leven van de mensen te vangen” en die falen de “ernstigste maatschappelijke verschijnselen” aan de kaak te stellen of verslag te doen van “de positieve energieën die vrijkomen uit de basis van de samenleving”.
“De crisis in de uitgeverswereld dreigt te leiden tot informatie die wordt geproduceerd in redactiekantoren, van achter computers, op terminals van agentschappen, op sociale netwerken, zonder ooit de straat op te gaan, zonder de zolen van onze schoenen te verslijten, zonder mensen te ontmoeten om verhalen op te zoeken of bepaalde situaties met eigen ogen te verifiëren”, schrijft de Opvolger van Petrus.
“Als wij ons niet openstellen voor de ontmoeting, blijven wij buitenstaanders, ondanks de technologische vernieuwingen die ons voor een augmented reality kunnen plaatsen waarin wij ondergedompeld lijken te zijn. Elk instrument is alleen nuttig en waardevol als het ons ertoe aanzet dingen te gaan zien die wij anders niet zouden weten, als het kennis op het net brengt die anders niet zou circuleren, als het ontmoetingen mogelijk maakt die anders niet zouden plaatsvinden”, aldus paus Franciscus in zijn boodschap.