Israël verwijst naar de bijbel, Egypte naar oude kookboeken. Veel landen in het Midden-Oosten claimen de geboortegrond te zijn van hummus. Maar waar komt het kikkererwtengerecht nou echt vandaan en waarom zijn er zoveel kandidaten?
Kikkererwten
Hummus bestaat traditioneel uit kikkererwten, tahina
(pasta gemaakt van sesamzaad), knoflook en citroensap. Deze ingrediënten zijn
in de Arabische wereld en Israël al honderden jaren aanwezig. In veel culturen
is hummus een belangrijk onderdeel van de lokale keuken en cultuur geworden. De
exacte oorsprong is daarom lastig te bewijzen. Toch zijn er veel landen die
hummus als hun uitvinding claimen.
Israël
In het oude testament staat de zin: “Kom hier bij, en eet van het
brood, en doop uw bete in den hometz.” Het
woord ‘ hometz’ zou volgens de Israëliërs verwijzen naar hummus. In het moderne
Hebreeuws betekent hometz echter azijn. Maar je brood dopen in azijn klinkt niet
echt als een gastvrij gebaar. Daardoor is er verwarring over de betekenis van
hometz ontstaan. Toch is Israël overtuigd van zijn gelijk en prijst het land hummus in de westerse wereld aan als
Israëlisch gerecht.
Libanon
Volgens de Libanezen is hummus juist een onderdeel van
hun cultuur. Daarom heeft de
Associatie van Libanese Industrialisten een rechtszaak aangespannen tegen
Israël voor “inbreuk op voedselcopyright wetten.” De Libanezen
kregen uiteindelijk geen gelijk. Ook een petitie binnen de EU gestart om hummus
officieel als Libanees product te laten aanmerken mislukte. Om hun claim toch
kracht bij te zetten maakte Libanon een gigantische schotel met maar liefst
10,452kg hummus. Daarmee vestigde het
land in 2010 een record en kwam het in het Guiness Book of World Records.
Syrië
De Amerikaanse voedingshistoricus Charles Perry denkt
echter dat de oorsprong van hummus zoals wij het kennen, gezocht moet worden in
het Damascus van de 18de eeuw.
De Syrische hoofdstad was
in die tijd de grootste stad van de regio met een ontwikkelde heersende klasse.
Hij denkt dat hummus ontwikkeld was voor de Turkse heersers. Tegen de BBC
betoogt hij dit aan de hand van hoe hummus traditioneel geserveerd wordt.
Namelijk in een rode kom met een verhoogde rand. Tegen die rand wordt de hummus
opgeduwd. Dat maakt het niet alleen praktisch om er brood in te dopen, maar volgens
Perry is het bovendien een indicatie dat het een ontwikkeld stedelijk product
is en geen oud volksvoedsel.
Egypte
De oudste kookboeken waarin een gerecht is omschreven
dat lijkt op hummus komen uit Egypte. Deze stammen uit de 13de eeuw.
Daarmee lijkt het land van de Sfynx aanspraak te maken op de titel van
geboorteland van hummus. Echter wordt in die boeken een gerecht van gepureerde
kikkererwten vermeldt zonder tahina en knoflook. Ook beschrijven kookboeken uit
die tijd meestal gerechten die op dat moment populair zijn en hoeven deze geen
verband te houden met moderne gerechten die daar op lijken. Volgens de
bovengenoemde Perry was het daarnaast in die tijd gebruikelijker dat Egypte
recepten uit Syrië overnam, dan andersom.
De grond
Volgens Nadia Zerouali,
schrijfster van boeken over Arabisch eten, is de oorsprong van hummus gewoonweg
niet aan te wijzen. “Ze zeggen echt dat het om het gebied gaat dat nu Israël,
Palestina en Jordanië is. Maar de landsgrenzen veranderen en de namen
veranderen. En welk naampje de politiek er op dat moment aan geeft daar hebben
we even geen boodschap aan. In die tijd leefden er ook al joden, moslims en christenen
door elkaar. We kunnen toch zien dat mensen het bedacht hebben? Laat het dan
gewoon van de grond zijn.”
Geschreven door: Maic Oudejans
Bronnen: Nadia Zerouali
