Elke Wiss voelde zich lang een buitenbeentje. Ze dacht dat ze de handleiding voor het leven gemist had. Totdat ze begreep dat niemand die heeft, en dat dat ook een zegen kan zijn. Samen met Annemiek Schrijver gaat deze praktisch filosoof in De verwondering op zoek naar… verwondering!
Wie de bestseller Socrates op sneakers kent, weet dat Elke Wiss de menselijke geest met scherpte ontleedt. Elkes nieuwste boek – Even tussen mij en mij. Hoe je je eigen denken onderzoekt – is net uit, en het is eigenlijk een handboek om in verwondering te leven.
Hoe doe je dat? Aan tafel bij Annemiek Schrijver verwoordt Elke hoe zij verwondering ziet. ‘Nu zou ik zeggen: vooral een aantal dingen níet doen.’ Een oefening in denken, en vooral: loslaten. ‘Verwondering is wat overblijft als je loslaat wat je denkt te weten.’
Honger naar betekenis
Elke vertelt hoe ze als kind al continu waarom-vragen stelde. Die honger naar betekenis werd sterker toen ze theater ging maken. ‘In die zoektocht kwam ik praktische filosofie tegen. En toen ik voor het eerst een socratisch gesprek meemaakte, was ik verkocht.’ Inmiddels leert ze mensen kritisch denken door moeilijke en irritante vragen te stellen – de vragen die we liever ontwijken.
In het gesprek leest ze een gedicht van Nobelprijswinnaar Wisława Szymborska, over mensen die alles zeker lijken te weten. ‘Soms benijd ik hen,’ leest Elke instemmend, ‘maar gelukkig gaat dat ook weer over.’ Want juist het niet-weten, zo legt ze uit, maakt nieuwsgierig. Daar begint verwondering.
Inspirerende eenzaamheid
In een wereld waarin iedereen een handleiding voor het leven lijkt te hebben, kan twijfel en niet-weten ook eenzaam zijn. Maar als je het kunt verdragen, is die eenzaamheid juist inspirerend, vertelt Elke. ‘Je hebt het leven zelf te scheppen, dat is confronterend én bevrijdend tegelijk.’
Beluister deze aflevering als podcast
De essentie van verwondering
Haar persoonlijke leven is een oefenplaats voor verwondering. Bijvoorbeeld in de vraag of ze kinderen wilde. Jarenlang dacht ze dat je dat vooraf honderd procent zeker moest weten. ‘Tot de vraag zich aandiende: is minder dan honderd procent niet ook genoeg?’ Inmiddels is ze moeder van een peuter van twee. ‘Met het moederschap kreeg ik ook een identiteitscrisis cadeau,’ zegt ze, ‘want door een kind bekijk je het hele leven met nieuwe ogen.’
Uiteindelijk is de kunst toch vooral om ruimte maken voor ‘een ziel, of een innerlijke stem, die meer weet dan wij.’ Noem het: de geest. ‘Ik denk dat de geest het nodig heeft dat we af en toe stilstaan en vertragen.’ Misschien is dat wel waar verwondering uiteindelijk om draait…
Niks missen van De verwondering?
Schrijf je dan in voor de KRO-NCRV inspiratienieuwsbrief
