Dromen zijn mysteries: vreemde, vluchtige ervaringen waarvan je vaak maar een glimp onthoudt. Maar soms is er ineens een heldere droom. Die geeft vaak een dieper inzicht in het heden óf bereidt ons voor op de toekomst.
“Een van mijn oudste droomherinneringen is een scène waarin ik met mijn vader en moeder, zus en twee broers aan tafel zit. Ik ben een jaar of elf, twaalf. Er staat een pan tomatensoep op tafel met iets erin. Iedereen schept op en eet ervan. Dan zie ik met schrik dat het mijn hart is dat in de soep drijft, in twee stukken uiteengevallen. Mijn moeder valt boos naar me uit: “Maar gá dan toch met je vader naar iemand die dromen uitlegt.”
Vele jaren later zou ik naar een psychiater gaan om te begrijpen hoe mijn kinderlijke hart gebroken was geraakt in het disfunctionele gezin van mijn jeugd. De raad van de droom-moeder, zou je kunnen zeggen, had ik uiteindelijk letterlijk opgevolgd. Nu ben ik ervan overtuigd dat deze droom vanuit de hemel in mijn jonge hoofd was neergedaald. Er werd een zaadje van inzicht geplant dat mij ooit zou helpen genezen.
Door naar je dromen te luisteren kun je je leven veranderen
Bijbels dromen
“Door naar je dromen te luisteren kun je je leven veranderen”, zegt Bart Koet, hoogleraar Nieuwe Testament en Vroegchristelijke Letterkunde aan de Universiteit van Tilburg. Hij onderzocht de rol van dromen in de Bijbel. “Er wordt vaak gedacht dat dromen in de tijd van de Bijbel als voorspellend, als wijsheid over de toekomst werden gezien en dat Freud pas begon met dromen te zien als wijsheid over het verleden. Maar in de Bijbel ziet men dromen ook als sleutel voor de ziel. In de oudheid bestonden er allerlei droomboeken. Men dacht er echt over na: wat is een droom, hoe leg je hem uit? Er waren ook bepaalde rituelen om dromen te krijgen.”
Volgens professor Koet is de taal van het Oude Testament net zo symbolisch als oude mythische verhalen en als de taal van dromen. “Dat werd vroeger allemaal gezien als goddelijke inspiratie. En nog steeds ervaren mensen dromen als groter dan zichzelf.
”Zoals die nuchtere hoofdbewaarder in de gevangenis waar Koet een tijd werkzaam was. “Zijn vader overleed en hij vroeg om een gesprek omdat hij verwachtte dat ik een van de weinigen was die zijn verhaal serieus zou nemen. Hij vertelde dat hij niet verdrietig was omdat hij de dag vóór de dood van zijn vader erover had gedroomd en dat had hem voorbereid. In die gevangenis ontdekte ik ook dat Antillianen, Surinamers en Marokkanen vaak goed luisteren naar hun dromen. Alleen onze westerse cultuur doet dat niet – wij dwepen met rationaliteit. Maar er blijft veel mysterie over in het leven. Dat kun je niet zo makkelijk wegpoetsen.”
Westerlingen luisteren niet naar dromen. Wij dwepen met rationaliteit
Geen angst
Ooit droomde ik dat ik een groot voertuig rechts inhaalde en daarna ineens met auto en al op mijn kop stond. Ik werd wakker, dacht erover na en viel weer in slaap – om vervolgens te dromen dat ik dit gedroomd had en dat het daarna echt gebeurde. Dat vond ik natuurlijk doodeng. “Dat u deze droom tweemaal hebt gekregen, betekent dat Gods besluit vaststaat en dat hij het binnenkort gaat uitvoeren”, zegt Jozef tegen de farao in Genesis 41:32. Maar de dagen verstreken en er gebeurde niets. Tot ik een maand later op een regenachtige middag moe naar huis reed van een bijeenkomst met mijn spirituele leraar Barry Long. Ik passeerde een groot wegwerkgevaarte rechts, nam de bocht naar links en botste tegen de tram die ik niet had zien aankomen. Ik kwam met mijn hoofd tegen de voorruit en mijn auto sloeg af, maar vreemd genoeg voelde ik geen schrik of angst. Alleen een soort zachte verwondering: aha, dit was het dus... Dat hielp natuurlijk om het incident kalm en vriendelijk af te handelen met de trambestuurder. Mijn buil viel mee, de schade aan mijn auto was goed te betalen en over de tram, die alleen maar een krasje had, heb ik nooit meer iets gehoord.
Volgens Barry Long hebben we vrijwel alles wat er werkelijk gebeurt in ons leven al een keer gezien in een droom. Alleen vergeten we verreweg het meest. Maar dat is niet erg. Het helpt toch omdat we in ons onderbewuste zijn voorbereid.
Over dromen heb je geen controle. Je hoeft je er dus nooit voor te schamen
Symbolische beelden
Het punt is wel dat droomtaal anders is dan gewone taal, zoals professor Koet zegt. De beelden zijn symbolisch, mythisch, en die moet je dus interpreteren. Zo gaat de dood in een droom meestal over een diepe transformatie. En seks hebben met iemand betekent doorgaans eerder dat je warme liefde koestert voor die persoon dan dat je er nou zo nodig mee naar bed wilt. Je onderbewuste zoekt plaatjes die passen bij het thema.
“De droom is het onbestuurbare”, zegt Hein Stufkens die het boek Dat heb je gedroomd schreef. “Dat is het mooie ervan, dat het buiten je controle om gaat. Je hoeft je dus nooit te schamen voor wat je gedroomd hebt.” Dromen kun je beter onthouden door er simpelweg meer aandacht voor te hebben. Het beste is om direct als je wakker wordt even te blijven liggen in dezelfde houding en je af te vragen: wat weet ik nog? “Als je je omdraait, is het al weg”, aldus Hein, “dus ga eerst met je dagbewustzijn woorden en scènes herhalen tot je ze echt weet. Schrijf het meteen op in het schriftje dat je voor dat doel naast je bed hebt liggen.” Vaak kun je later, als je de droom terugleest, beter begrijpen wat de boodschap was. Of zien dat er iets van is uitgekomen. Maar soms blijven dromen onbegrijpelijk. En verreweg de meeste dromen vergeten we toch. Laat ze maar ontsnappen ze doen hun werk toch wel.
